กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องจักสานใบลานบ้านวังขอนแดงกับการพัฒนาอาชีพของเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดินภายใต้โครงการของ ส.ป.ก.
บ้านวังขอนแดง อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี เป็นเขตพื้นที่ที่มีต้นลานจำนวนมาก ซึ่งลานที่ได้ก็คุณสมบัติเฉพาะตัว คือ เป็นเส้นใยที่เหนียวและทนทาน ชาวบ้านนำใบลานมาใช้ประโยชน์โดยการใช้มัดข้าวในช่วงฤดูเก็บเกี่ยว นอกจากนี้ในอดีตชาวบ้านจะนำใบลานไปมุงหลังคาหรือทำเป็นคัมภีร์ใบลาน ต่อมาชาวบ้านวังขอนแดงก็มีความคิดที่จะนำใบลานมาทำเป็นผลิตภัณฑ์ของตนเอง โดยเริ่มจากการทำงอบ ปลาตะเพียน แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร มีรายได้ไม่เพียงพอต่อความต้องการ สำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดปราจีนบุรีเล็งเห็นว่าใบลานน่าจะทำประโยชน์ได้มากกว่านี้ จึงได้นำวิทยากรมาอบรมและฝึกสอนชาวบ้านทำหมวกใบลานในรูปแบบต่าง ๆ ที่มีความหลากหลาย
นางพเยาว์ มีสุข สมาชิกกลุ่มจักสานใบลานบ้านวังขอนแดง กล่าวว่า “เดิมพื้นที่นี้ชาวบ้านส่วนใหญ่จะทำนาเป็นหลัก และตามทุ่งนาก็จะมีต้นลานขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก ประกอบกับช่วงนั้น ส.ป.ก. จังหวัดปราจีนบุรี ได้เข้ามาให้ความรู้โดยการนำวัสดุเหลือใช้ที่มีอยู่ในชุมชนมาปรับใช้และสร้างประโยชน์ เพิ่มมูลค่าให้แก่ตนเองและชุมชน โดย ส.ป.ก. เล็งเห็นถึงประโยชน์ของใบลานที่สามารถนำมาจักสานแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นหมวกใบลาน กระเป๋า กล่องอเนกประสงค์ และโคมไฟ โดยขึ้นอยู่กับความต้องการของลูกค้า ซึ่งการจัดจำหน่ายทางกลุ่มได้มีการเปิดบูธสินค้าหัตถกรรมเพื่อจำหน่ายเอง และมีการส่งออกไปจำหน่ายที่สวนจตุจักรและส่งตามแหล่งท่องเที่ยว โดยราคาเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 100 บาท ขึ้นไปถึง 1,000 บาท หรือมากกว่านั้น ซึ่งสินค้าที่ขายดีที่สุดของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเครื่องจักสานใบลานบ้านวังขอนแดงจะเป็นหมวกกับกระเป๋า และหมวกคาวบอย โดย ส.ป.ก. ได้เข้ามาให้ความรู้ในการออกแบบลายให้เกิดลายที่แปลกใหม่บวกกับภูมิปัญญาของชาวบ้าน เพื่อนำมาสร้างให้เกิดลายที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชุมชนบ้านวังขอนแดง เพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรและยังเป็นการใช้ทรัพยากรในชุมชนให้เกิดความคุ้มค่าสูงสุดอีกด้วย”
สำนักงานการปฏิรูปที่ดินจังหวัดปราจีนบุรีได้ส่งเสริมเกี่ยวกับอาชีพและความเป็นอยู่ของเกษตรกร การค้าขาย การผลิต และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ ส่งวิทยากรมาอบรมให้ความรู้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์รูปแบบใหม่ การแกะลายใหม่ เพื่อนำไปต่อยอดและถ่ายทอดความรู้ให้กับลูกหลาน ปลูกฝังจิตสำนึกในการรักท้องถิ่น รวมถึงการพัฒนาชุมชนผ่านภูมิปัญญาที่มีอยู่ โดยเล็งเห็นว่าผลิตภัณฑ์ที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ ที่เกิดจากภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างต้นลานที่เป็นวัตถุดิบที่มีจำนวนมาก และใบลานของอำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี ยังถือเป็นใบลานที่มีคุณภาพที่ดีอีกด้วย
