ตำนาน แมงสี่หูห้าตา วรรณกรรมล้านนา กับความเชื่อให้โชค เผยเหตุผัวรักเมียรองมากกว่าหลวง
แมงสี่หูห้าตา ตำนานวรรณกรรมคัมภีร์ใบลานของล้านนา กับความเชื่อบูชาแล้วให้โชค กินถ่านไฟขี้เป็นทอง เผยเหตุผัวรักเมียรองมากกว่าหลวง
แมงสี่หูห้าตา
สัตว์รูปลักษณ์ประหลาดอย่าง "แมงสี่หูห้าตา" วรรณกรรมจากคัมภีร์ใบลานของล้านนา และจากนิทานมุขปาฐะที่ชาวบ้านเล่าสืบต่อกันมาจากคัมภีร์ใบลานชื่อว่า "ธัมม์สี่หูห้าตา" ของวัดแช่ช้าง ตำบลแช่ช้าง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งจารด้วยอักษรธรรมล้านนา จำนวน 1 ผูก (61 หน้าลาน) ผู้จารคือ "พิมมสารภิกขุ" เมื่อ จุลศักราช 1276 (พ.ศ. 2457)
ความเชื่อเรื่องการให้โชคลาภเมื่อได้บูชา ทำให้ แมงสี่หูห้าตา เริ่มเป็นที่รู้จักมาขึ้น ในฐานะของเครื่องรางสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยเชือว่า ผู้ใดที่บูชาจะได้จะช่วยเรียกทรัพย์ เสริมบารมี เมตตามหานิยม เสริมสร้างความเป็นสิริมงคล และพลิกชีวิตให้ดียิ่งขึ้น ซึ่งเป็นที่นิยมของคนที่ชื่นชอบในการขอโชคทั้งชาวไทย และต่างชาติ เช่น จีน ไต้หวัน ฮ่องกง สิงคโปร์ และเวียดนาม
ลักษณะของ แมงสี่หูห้าตา
แมงสี่หูห้าตา มีลักษณะเหมือนหมีสีดำตัวอ้วน มีหูสองคู่และตาห้าดวง กินถ่านไฟร้อนเป็นอาหาร และถ่ายมูลเป็นทองคำ บางตำนานเล่าว่ามีลักษณะคล้ายกับลิง หรือบางครั้งอาจเหมือนกับสัตว์ชนิดอื่นๆ เปลี่ยนไปตามข้อมูลที่คลาดเคลื่อนจากการเล่าต่อกันไป
-
ตำนานของวัดพระธาตุดอยเขาควายแก้ว จังหวัดเชียงราย เชื่อกันว่าแมงสี่หูห้าตามีลักษณะเหมือนหมีขนยาวสีดำ ตัวอ้วนเตี้ย มีหู 2 คู่ และมีตา 5 ดวง ดวงตาเป็นสีเขียว กินถ่านไฟร้อนเป็นอาหาร และถ่ายมูลออกมาเป็นทองคำ ไม่ได้ปรากฏว่ามีอุปนิสัยดุร้ายหรืออย่างใด มีรูปปั้นของสัตว์นี้ปรากฏที่วัดพระธาตุดอยเขาควายแก้ว อำเภอเมืองเชียงราย จังหวัดเชียงราย
ตำนานของวัดพระธาตุดอยเขาควายแก้ว จังหวัดเชียงราย -
ตำนานฉบับครูบาเจ้าชัยยะวงศาพัฒนา จังหวัดลำพูน เชื่อกันว่าลักษณะของแมงสี่หูห้าตาจะคล้ายลิง เรียกว่า พญาวานรสี่หูห้าตา โดยได้เชื่อมโยงสัตว์นี้เข้ากับหลักธรรมทางพุทธศาสนาว่า จำนวน 4 หู และ 5 ตานั้น แสดงถึงหลักธรรมพรหมวิหาร 4 และศีล 5 เป็นการให้คติแก่พุทธศาสนิกชนให้พึงรักษาและปฏิบัติหลักธรรมดังกล่าว ทั้งนี้ มีรูปปั้นของพญาวานรนี้ในจังหวัดลำพูน และเป็นความเชื่อที่แพร่หลายในจังหวัดเชียงใหม่
ตำนาน องค์อินแปลงสี่หูห้าตา
อาจารย์สุบิน นะหน้าทอง ผู้ก่อตั้งมูลนิธิสุบินนิมิต เผยว่า องค์อินแปลงสี่หูห้าตา ตำนานคือ พระอินทร์ จำแลงลงมาในยุคข้าวยากหมากแพง แกล้งเหยียบต้นข้าวต้นหญ้า ลองใจว่าชาวนาจะมีมุทิตา อุเบกขาหรือไม่ หลังจากนั้นชาวบ้านก็จับไปทำร้าย แต่ฟันแทงไม่เข้า มีเด็กหนุ่มนำองค์อินแปลงสี่หูห้าตาไปเลี้ยงไว้ ให้ข้าวก็ไม่ทาน อากาศหนาวเลยจุดไฟให้อุ่น ดึกๆเด็กหนุ่มตื่นมาเห็นองค์อินสี่หูห้าตานั่งกินถ่านแดงๆ พอเช้ามาเห็นพื้นบ้านเป็นสีทองทั้งหมด เลยรู้ว่าองค์อินสี่หูห้าตาถ่ายออกมาเป็นทอง
ตำนานนี้ของครูบาชัยวงศา ที่วัดพระบาทห้วยต้ม อ.ลี้ จ.ลำพูน เล่าให้ฟังคือองค์อินแปลงสี่หูห้าตามีปริศนาธรรม 4 หู คือ พรหมวิหาร 4 ส่วน 5 ตา คือ ศีล 5 ความเชื่อในเรื่องของการเพียรพยายาม ทองกว่าจะหลอมเป็นรูปพรรณต้องใช้เวลา เหมือนความเพียร มาไหว้ขอพรต้องลงมือทำ มีความพยายามในการทำกิจการนั้นๆ
ทำไมผู้ชายจึงรักเมียน้อยมากกว่าเมียหลวง
ข้อมูลจาก สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม และล้านนาสร้างสรรค์ ระบุข้อมูลจาก "ธัมม์สี่หูห้าตา" ตอนหนึ่งว่า ท้าวพันธุมติให้ราชบุตรเขยนำแมงสี่หูห้าตามา เขาก็ไปจูงเอามาแต่เมื่อจูงมาชาวเมืองต่างมามุงดู แมงสี่หูห้าตาก็ตกใจวิ่งหนีกลับไปอยู่ถ้ำตามเดิม ท้าวพันธุมติก็ให้ตามเอามาอีก คราวนี้ชาวเมืองต่างมามุงดูเป็นจำนวนมากขึ้น แมงสี่หูห้าตาก็ยิ่งตกใจวิ่งหนีไปอีกท้าวพันธุมติเห็นดังนั้นจึงวิ่งไล่ตามจับจนเลยเข้าไปในถ้ำ ครั้งนี้หินถล่มลงปิดปากถ้ำไว้ โดยที่เสนาวิ่งตามไม่ทันทำให้ท้าวพันธุมติถูกขังอยู่ในถ้ำกับแมงสี่หูห้าตา
ท้าวพันธุมติถูกขังอยู่ในถ้ำเป็นเวลาหลายวันเพราะไม่มีทางออก มีเพียงรูเล็ก ๆ โดยใช้ตาข้างเดียวแนบส่องดูภายนอกได้เท่านั้น ท้าวพันธุมติคิดในใจว่าตนคงต้องตายในถ้ำนี้แน่นอน คงไม่มีโอกาสอยู่กับมเหสีอีก จึงสั่งเสนาไปตามมเหสีทั้งเจ็ดมา เมื่อมเหสีมาแล้วพระองค์จึงขอให้เปิดผ้าถุงให้ดูเป็นครั้งสุดท้ายก่อนตาย มเหสีตั้งแต่ลำดับที่ 1 ถึง 6 ไม่ยอมเปิดผ้าถุงเพราะความอาย แต่มเหสีองค์ที่เจ็ดรู้สึกเห็นใจ จึงยอมเปิดผ้าถุงให้ดู ทันใดนั้น ก้อนหินที่ปิดปากถ้ำอยู่อดหัวเราะไม่ได้ ก็ระเบิดหัวเราะออกมาปากถ้ำจึงเปิด พระยาพันธุมติจึงออกมาได้
เมื่อกลับมาถึงเมือง ท้าวพันธุมติได้อภิเษกให้บุตรเขยเป็นกษัตริย์ครองเมืองแทน จนถึงอายุขัยพระองค์ก็ถึงแก่พิราลัยบุตรเขยผู้เป็นกษัตริย์ได้ครองเมืองโดยธรรม และได้สร้างโรงทานถึง 6 หลัง เพื่อให้ทรัพย์สิ่งของเป็นทานแก่ยาจกคนยากไร้ จากนั้นได้เทศนาสั่งสอนเสนาอำมาตย์และชาวเมืองให้ตั้งอยู่ในธรรมมีมรรคแปดเป็นต้น ชาวเมืองพันธุมติก็ดำรงชีพตามวิสัยอย่างสงบสุข
ในแง่ของความเป็นมาเรื่อง “แมงสี่หูห้าตา” นี้มีข้อน่าสังเกตว่าอาจเป็นนิทานชาวบ้านที่เรียกว่า “เจี้ย” เล่าสืบต่อกันมาจนได้รับความนิยม ต่อมามีนักศาสนานำมาเขียนผูกโยงกับคำสอนทางศาสนาเพื่อดึงดูดความสนใจจนกลายเป็นชาดกนอกนิบาตเรื่องหนึ่ง
ความประทับใจของชาวล้านนาต่อนิทานเรื่องนี้ ทำให้ได้มีการสร้างรูปปั้นของแมงสี่หูห้าตาไว้ที่วัดดอยถ้ำเขาควาย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย และชื่อเมือง “พันธุมติ” ก็เกี่ยวโยงกับชื่อเก่าแก่ของเมืองเชียงรายด้วย
**ชาดกนอกนิบาต หมายถึง ชาดกที่ไม่ปรากฏในคัมภีร์พระไตรปิฎก เป็น ชาดกที่ภิกษุชาวเชียงใหม่ได้รวบรวมเรื่องราวมาจากนิทานพื้นบ้านไทยมา แต่งเป็นชาดก ขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 2000 - 2200 ชาดกนี้เรียกอีกชื่อว่า "ปัญญาสชาดก"
ข้อมูลจาก : wikipedia , สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม และล้านนาสร้างสรรค์
Advertisement
