ยางอะไหล่ (หรือที่เรียกว่า ยางสำรอง) คือ ยางรถยนต์ที่เตรียมไว้เป็นอะไหล่สำรองในกรณีที่ยางที่ใช้งานอยู่เกิดความเสียหายหรือแบนระหว่างการขับขี่ เช่น การถูกของมีคมทิ่มหรือบาดจนไม่สามารถใช้งานได้ โดยยางอะไหล่มักจะเก็บไว้ในที่ที่เข้าถึงได้ง่ายภายในรถยนต์ ห้องเก็บสัมภาระท้ายรถ หรือใต้ท้องรถ
การมียางอะไหล่ เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้สามารถเปลี่ยนยางในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินได้ทันที โดยทั่วไป ยางอะไหล่จะมีขนาดและประเภทที่เหมาะสมกับรถยนต์นั้น ๆ และบางคันอาจจะมีเครื่องมือเพิ่มเติม เช่น แม่แรงหรือชุดเครื่องมือสำหรับการเปลี่ยนยางด้วย
ปัจจุบันบางคันอาจจะมี ยางอะไหล่ขนาดเล็ก หรือ ยางแบบ "ไม่เติมลม" ที่มีขนาดเล็กกว่าปกติ ใช้เฉพาะสำหรับการขับขี่ไปถึงสถานที่ที่สามารถซ่อมยางได้ หรือบางรุ่นอาจจะไม่มียางอะไหล่แล้ว แต่จะมาพร้อมกับชุดซ่อมยางหรือเครื่องปั๊มลมช่วยซ่อมแซมยางชั่วคราว
ช่วงหลัง ๆ มานี้ หลายคนออกรถใหม่แล้วเจอเซอร์ไพรส์ว่า "เอ๊ะ! ทำไมรถไม่มีล้ออะไหล่?" ไม่ใช่ว่าค่ายรถลืมใส่มาให้ แต่เป็นเพราะเทรนด์การออกแบบที่เปลี่ยนไป
ทำไมรถใหม่ไม่มียางอะไหล่?
เพื่อต้องการลดน้ำหนักของรถยนต์ลง ยางอะไหล่นั้นมีน้ำหนักประมาณ 10-20 กก. ตัดออกไปช่วยให้รถเบาขึ้น ประหยัดน้ำมันขึ้น
- เพิ่มพื้นที่เก็บสัมภาระ รถบางรุ่นเลือกใช้พื้นที่ว่างแทนยางอะไหล่ เช่น เพิ่มแบตเตอรี่ในรถไฮบริด/EV
- เปลี่ยนไปใช้เทคโนโลยียางใหม่ ยางแบบ Run-Flat หรือชุดปะยางฉุกเฉินสามารถใช้แทนได้
รถยนต์สมัยใหม่หลายรุ่นเริ่มไม่มียางอะไหล่ (spare tire) มาให้แล้ว เนื่องจากการออกแบบที่เน้นลดน้ำหนัก และเพิ่มพื้นที่เก็บสัมภาระในรถยนต์ ซึ่งเมื่อไม่มียางอะไหล่
การแก้ไขปัญหายางแบนหรือยางเสียหาย
- ชุดซ่อมยาง (Tire Repair Kit) รถบางคันมาพร้อมกับชุดซ่อมยาง ซึ่งประกอบไปด้วยเครื่องมือสำหรับอัดลมหรือยางเคลือบพิเศษที่ช่วยปะซ่อมยางชั่วคราว เช่น สเปรย์เติมลมหรือเจลซ่อมยาง ชุดซ่อมยางมักจะใช้ในการซ่อมแซมยางที่มีการรั่วแบบเล็กน้อย เช่น รอยบาดหรือรั่วจากวัตถุแหลม
- เครื่องปั๊มลม (Tire Inflator) บางรุ่นมาพร้อมกับเครื่องปั๊มลมที่ใช้ในการเติมลมยางหลังจากที่ซ่อมแซมด้วยชุดซ่อมยางหรือในกรณีที่ยางแบนแต่ยังไม่รั่วจนเกินไป เครื่องปั๊มลมสามารถช่วยเติมลมยางให้พอเหมาะ เพื่อให้สามารถขับไปยังสถานที่ซ่อมยางได้
- บริการช่วยเหลือฉุกเฉิน หลาย ๆ บริษัทประกันภัยและผู้ผลิตรถยนต์มีบริการช่วยเหลือฉุกเฉิน เช่น การส่งเจ้าหน้าที่ไปเปลี่ยนยางหรือช่วยซ่อมแซมยางในกรณีที่ยางแบนหรือเสียหาย บริการนี้สามารถใช้ได้เมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ไม่สามารถซ่อมแซมยางได้ด้วยตัวเองหรือเมื่อคุณไม่สามารถหายางอะไหล่ได้
- ยางแบบ Run-Flat บางรุ่นรถยนต์มาพร้อมกับ ยาง Run-Flat ซึ่งเป็นยางที่สามารถขับได้แม้จะมีลมรั่วไปบ้างในระยะสั้น ๆ โดยที่ไม่ต้องเปลี่ยนยางทันที ยางชนิดนี้ช่วยให้ผู้ขับขี่สามารถขับไปถึงสถานที่ซ่อมแซมหรือสถานีบริการยางได้ โดยไม่ต้องหยุดรถทันทีที่ยางรั่ว
เมื่อรถไม่มียางอะไหล่ เจอสถานการณ์ "ยางแตก" กลางทาง ควรทำอย่างไร
จอดรถในที่ปลอดภัย
- พยายามคุมรถให้จอดชิดข้างทางให้มากที่สุด
- เปิดไฟฉุกเฉิน (ไฟผ่าหมาก)
- ตั้งป้ายสามเหลี่ยมสะท้อนแสงห่างจากรถประมาณ 45-100 เมตร เพื่อเตือนรถคันอื่น
ตรวจสอบความเสียหาย
- ดูว่ายางรั่วหรือแตก
- ถ้ามีของแหลมคาอยู่ในยาง อย่าดึงออก เพราะลมจะรั่วมากกว่าเดิม
- ดูว่ายังพอขับต่อได้ช้า ๆ ไหม (บางกรณีรั่วไม่มาก)
ทางเลือกเมื่อไม่มียางอะไหล่
ใช้ชุดปะยางฉุกเฉิน (ถ้ามีติดรถ)
- รถรุ่นใหม่บางคันจะให้ชุดนี้แทนยางอะไหล่
- ทำตามคู่มือ ใช้ปั๊มเติมลมผสมกับน้ำยาอุดรอยรั่ว
เรียกบริการช่วยเหลือ
- โทรหา ประกันภัยรถยนต์ (หลายเจ้ามีบริการช่วยเหลือฉุกเฉินฟรี)
- ใช้ บริการรถยก/ลาก ไปยังอู่หรือร้านปะยางใกล้เคียง
- หรือโทรหา ศูนย์บริการของรถคุณ โดยตรง
หาช่างหรือร้านปะยางใกล้เคียง (ถ้าอยู่ในพื้นที่ที่มีสัญญาณ)
- ใช้ Google Maps พิมพ์ว่า “ร้านปะยางใกล้ฉัน”
- หรือติดต่อคนในพื้นที่เพื่อขอความช่วยเหลือ
ป้องกันไว้ก่อนในอนาคต
- พกชุดปะยางฉุกเฉิน + ปั๊มลมไฟฟ้า
- ตรวจเช็กลมยางสม่ำเสมอ
- พิจารณาเปลี่ยนมาใช้ ยางแบบ Run-flat (ถ้าเหมาะกับรถคุณ)
- ตรวจสอบวันหมดอายุของยาง และสภาพยางเสมอ
การไม่มียางอะไหล่ในรถยนต์สมัยใหม่ จึงทำให้ผู้ขับขี่ต้องพึ่งพาการซ่อมแซมชั่วคราวหรือบริการช่วยเหลือฉุกเฉินมากขึ้น อย่างไรก็ตาม การมี ชุดซ่อมยาง หรือ เครื่องปั๊มลมในรถยนต์ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้คุณรับมือกับปัญหายางแบนได้ในกรณีที่เกิดเหตุฉุกเฉินระหว่างการเดินทาง