ของดีชาติไทย 5 มรดกโลกทางวัฒนธรรมจับต้องไม่ได้ ที่ได้จดทะเบียนยูเนสโก
ของดีของชาติไทย! รวม 5 มรดกโลกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของประเทศไทย ที่ได้รับการจดทะเบียนลงยูเนสโก
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่ขึ้นชื่อว่ามีมรดกทางวัฒนธรรมที่หลากหลายมาตั้งแต่โบราณการจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Intangible Cultural Heritage หรือ ICH) ขึ้นชื่อว่าเป็นของดีของชาติ จนได้รับการจดทะเบียนโดยองค์การเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือ ยูเนสโก มาแล้วถึง 5 รายการด้วยกัน จะมีอะไรบ้างนั้น อมรินทร์ออนไลน์รวบรวมเรื่องราวมาให้ได้รู้กัน
1. โขน
ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติรายการแรกของประเทศไทย เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 โดยใช้ชื่ออย่างเป็นทางการว่า Khon, masked dance drama in Thailand ซึ่งถือเป็นศิลปะการแสดงชั้นสูงที่แตกต่างจากประเทศอื่นในรายละเอียดของการแสดง มีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา ใช้แสดงในงานมหรสพหลวงและพิธีต่าง ๆ สำหรับสร้างความบันเทิง และเป็นสื่อเรียนรู้ทางวัฒนธรรมที่สอดแทรกคติธรรมต่าง ๆ สู่ผู้ชมผ่านตัวละครที่เป็นสัญลักษณ์ของความดี ความชั่ว ความกตัญญู ความซื่อสัตย์ เป็นต้น โดยนิยมแสดงผ่านเรื่องราวจากเรื่อง รามเกียรติ์ ซึ่งมีที่มาจากมหากาพย์รามายณะของอินเดีย
2. นวดไทย
ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2562 โดยใช้ชื่ออย่างเป็นทางการว่า นวดไทย (Nuad Thai) ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติจากองค์การยูเนสโก ณ กรุงโบโกตา สาธารณรัฐโคลอมเบีย
นวดไทยถือเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทยที่มีการสืบสานมาแต่โบราณกาล มีบันทึกจารึกมาตั้งแต่ยุคสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ. 2199-2231) และในเชิงโครงสร้างก็มีการจัดตั้งกรมหมอนวด จวบจนสมัยปัจจุบันได้มีพัฒนาต่อยอดองค์ความรู้แห่งศาสตร์แขนงนี้อย่างหลากหลาย พัฒนาเข้าสู่ระบบบริการสุขภาพของประเทศไทย ตั้งแต่การนวดพื้นบ้านในชุมชน การนวดเพื่อส่งเสริมสุขภาพในสถานประกอบการเพื่อสุขภาพทั้งภาครัฐและเอกชน รวมไปถึงการนวดเพื่อการบำบัดรักษาในสถานพยาบาลต่างๆ
3. โนรา /มโนห์รา
ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2564 โนรา หรือบางครั้งเรียก มโนรา มโนห์รา มโนราห์ เป็นศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมสืบทอดต่อกันมาเป็นเวลาช้านาน เป็นการแสดงที่มีแบบแผนในการร่ายรำและขับร้องที่งดงามเป็นเอกลักษณ์ฉพาะถิ่น มีองค์ประกอบสำคัญคือ เครื่องแต่งกายอันสวยงามและเครื่องดนตรี โดยผู้รำโนราจะสวมเครื่องแต่งกายที่ทำด้วยลูกปัดหลากสี สวมปีกหางคล้ายนก เทริดทรงสูง ต่อเล็บยาวที่ทำด้วยโลหะ ขณะที่ผู้เล่นโนรานั้นจะต้องมีความสามารถในศาสตร์และศิลป์แห่งโนรา ทั้งการร่ายรำ ร้อง เล่น การแสดงออกทางสีหน้า ท่าทาง แววตา และมีปฏิภาณไหวพริบในการแสดง การด้นสดที่ส่วนใหญ่จะเป็นมุขตลกเรียกเสียงหัวเราะจากผู้ชม ซึ่งจำเป็นต้องฝึกฝนกันตั้งแต่ยังเล็ก อีกทั้งท่ารำตัวอ่อน หรือโนราตัวอ่อน ถือเป็นอีกหนึ่งเสน่ห์อันน่าทึ่งของโนรา
4. สงกรานต์
ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมวลมนุษยชาติ เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2566 ที่เมืองคาเซเน สาธารณรัฐบอตสวานา ได้รับการขนานนามว่าเป็นขนบธรรมเนียมอันสวยงามของไทย เป็นเทศกาลที่มีคุณค่าในการอนุรักษ์และควรค่าแก่การเผยแพร่ให้ประชาคมโลกได้รับรู้ สงกรานต์ในประเทศไทย หรือ Songkran in Thailand, Traditional Thai New Year Festival ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของไทย ที่ได้บันทึกลงในยูเนสโกลำดับที่ 4
5. ต้มยำกุ้ง
มีได้รับมติรับรองขึ้นทะเบียนเป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ ประจำปี พ.ศ. 2567 ณ กรุงอะซุนซิออง สาธารณรัฐปารากวัย โดยต้มยำกุ้งของไทยเป็นเมนูอาหารเพื่อสุขภาพ มีต้นกำเนิดจากภูมิปัญญาและวิถีปฏิบัติอันประณีตของชุมชนริมน้ำในภาคกลางของไทย สืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นในทุกระดับของสังคม จนกลายมาเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก ต้มยำกุ้งจึงเป็นเครื่องยืนยันอย่างดีถึงมรดกทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ Soft Power ไทย โดยอาหารไทยจานนี้ยังสะท้อนถึงความเข้าใจในการใช้ชีวิตอย่างสอดคล้องร่วมกับธรรมชาติอย่างลึกซึ้ง ทั้งการใช้สมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ การเพาะเลี้ยงกุ้งน้ำจืด การอนุรักษ์น้ำ ดิน และอากาศ การคัดเลือกและเตรียมวัตถุดิบอย่างพิถีพิถัน และท้ายสุดคือศิลปะการปรุงอาหารไทยที่ผสมผสานรสชาติ และคุณค่าทางโภชนาการอย่างลงตัว
หลังจากก่อนหน้านี้ต้มยำกุ้งได้รับการประกาศขึ้นบัญชีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ปี พ.ศ. 2554 ในสาขาความรู้และการปฏิบัติเกี่ยวกับธรรมชาติและจักรวาล ประเภทอาหารและโภชนาการ ด้วยต้มยำกุ้งเป็นมรดกภูมิปัญญาที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีการดำเนินชีวิตของคนไทยที่มีความเรียบง่าย มีสุขภาวะทั้งกายและใจที่แข็งแรง รู้จักการพึ่งพาตนเองด้วยวิธีธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัว เป็นกับข้าวที่คนในชุมชนเกษตรกรรมริมแม่น้ำในพื้นที่ภาคกลาง นำวัตถุดิบที่มีอยู่ในชุมชนท้องถิ่นมาสร้างสรรค์เป็นอาหารเพื่อสุขภาพ โดยชื่อ ต้มยำกุ้ง เกิดจากการนำคำ 3 คำมารวมกัน ได้แก่ ต้ม-ยำ และ กุ้ง ซึ่งหมายถึงกระบวนการทำอาหารที่นำเนื้อสัตว์ คือ กุ้ง ต้มลงในน้ำเดือดที่มีสมุนไพรซึ่งปลูกไว้กินเองในครัวเรือนอย่างข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด และปรุงรสจัดจ้านแบบยำ ให้มีรสเปรี้ยวนำด้วยมะนาว ตามด้วยรสเค็มจากเกลือหรือน้ำปลา รสเผ็ดจากพริก รสหวานจากกุ้ง และขมเล็กน้อยจากสมุนไพร นั่นเอง
Advertisement
