ปัจจัยความเหลื่อมล้ำ อนาคตการศึกษาเด็กไทยปี 67

ปี 2567 เด็กไทยมีแนวโน้มหลุดออกจากระบบการศึกษาสูงถึง 1.8 ล้านคน ปัญหาสำคัญคือความเหลื่อมล้ำ เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น?

คอนเทนต์แนะนำ

เปิดใจ น้องเฟิร์น นิสิตคณะเภสัชศาสตร์ ผู้ชนะเลิศออกแบบโลโก้ "หมูเด้ง"

"ใหม่ ดาวิกา" ไม่ทน! ฟ้องคนด่าแรง เอาเงินมาช่วยเหลือสัตว์

ตำนาน นางนพมาศ จากพิธี "จองเปรียง" สมัยสุโขทัย สู่ประเพณี "ลอยกระทง"

รายงานประจำปี 2566 ของกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) รายงานว่า ในปี 2567 มีเด็กและเยาวชนที่ครอบครัวยากจนและด้อยโอกาสมีความเสี่ยงที่จะหลุดออกจากระบบการศึกษาจำนวนสูงถึง 1.8 ล้านคน จากจำนวนนักเรียนทั้งหมด 8.9 ล้านคน

ส่วนหนึ่งเกิดจากปัญหาเชิงสังคมที่ยังคงเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ประกอบกับระบบการศึกษาและหลักสููตรที่ยังไม่สามารถปรับเปลี่ยนให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้เรียนและตลาดแรงงานได้ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องยกระดับการศึกษาและการเรียนรู้ที่สามารถตอบโจทย์ผู้เรียน พร้้อมทั้งการเสริมทักษะการเรียนรู้และการปรับตัวอย่างรวดเร็ว รวมถึงการแนะแนวให้เด็กและเยาวชนค้นหาความสามารถและความสนใจของตัวเอง

อีกประเด็นสำคัญในมิติโครงสร้าง ซึ่งส่งผลกระทบต่อความเหลื่อมล้ำในการจัดการศึกษาอย่างหลีกเลียงไม่ได้ คือ การเปลี่ยนแปลงทางประชากรศาสตร์ (demographic transition) ซึ่งประเทศไทยอยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านเข้าสู่สังคมผู้สููงอายุ ส่งผลให้ตัวเลขประชากรเด็กและเยาวชนในโรงเรียนลดลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในโรงเรียนขนาดเล็กที่มีนักเรียนไม่ถึง 120 คน ทำให้แนวโน้มโรงเรียนบางโรงมีจำนวนนักเรียนลดลงจนเหลือแค่เพียง 40-60 คน ในขณะที่การจัดสรรงบประมาณและจำนวนครูที่ไปบรรจุุนั้น ยังคงอ้างอิงตามจำนวนนักเรียนรายบุคคลเป็นหลัก ส่งผลกระทบให้โรงเรียนขนาดเล็กมีงบประมาณไม่เพียงพอ อัตราการบรรจุครูในโรงเรียนลดลง ซึ่งจะยิ่งเพิ่มช่องว่างความเหลื่อมล้ำในเชิงคุณภาพการศึกษาระหว่างกลุ่มโรงเรียนอีกด้วย

นอกจากนี้ ความเปราะบางของครอบครัวมีแนวโน้มรุุนแรงมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในกลุ่มยากจน พบว่า ครอบครัวที่มีพ่อเลี้ยงเดี่ยวหรือแม่เลี้ยงเดี่ยว และครอบครัวที่อาศัยอยู่กับปู่ยาหรือตายาย มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องและอาจส่งผลให้การเตรียมความพร้อมสำหรับการเรียนรู้ของเด็ก โดยเฉพาะด้านทักษะทางอารมณ์ ซึ่งต้องอาศัยองค์ประกอบสำคัญภายในครอบครัว มีปัญหามากยิ่งขึ้้น

ดังนั้น หากรัฐต้องการสนับสนุนการฟื้นตัวของประชากรกลุ่มเปราะบาง เพิ่มโอกาสในการเข้าถึงและคงอยู่ในระบบการศึกษาหรือโอกาสในการเรียนรู้ของเด็กและเยาวชนที่ขาดแคลนทุนทรัพย์หรือด้อยโอกาส จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องสนับสนุนให้ตรงจุด โดยเน้นความสำคัญกับกลุ่มเด็กและเยาวชนในครอบครัวยากจนพิเศษที่มีความเปราะบางจากปัจจัยอื่นควบคู่ด้วย

จากข้อมูลภาครัฐ พบว่า ยังมีกลุ่มเด็กและเยาวชนอายุ 3-18 ปี ที่ควรเรียนหนังสือในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน คือตั้งแต่อนุุบาล 1 ถึงมััธยมศึกษาปีที่ 6 หรือเทียบเท่าประกาศนียบัตรวิชาชีพปีที่ 3 แต่กลับปรากฏว่ารายชื่อเหล่านั้นหล่นหายไปจากระบบมากถึง 1.02 ล้านคน

ข้อมููลดังกล่าวจะเป็นข้อมููลสำคัญที่ทำให้ประเทศไทยเห็นขนาดของปัญหาในแต่ละช่วงวัย ทำให้เครือข่ายภาคีทุุกภาคส่วน รวมถึงหน่วยงานในพื้นที่มีข้อมููลและเครื่องมือในการติดตามช่วยเหลือ สามารถทำงานเชิงรุุกในการดูแลเด็ก ทั้งในและนอกระบบการศึกษา ที่ไม่ใช่เพียงแค่พากลับเข้าสู่ระบบ แต่ทุุกฝ่ายจะต้องช่วยกันเสริมสร้างแรงบันดาลใจ เพื่อให้เด็กและเยาวชนทุกคน พบเส้นทางที่เหมาะสม ให้ได้รับการศึกษาเรียนรู้เต็มศักยภาพ เพื่อให้ประชากรของประเทศไทยมีคุุณภาพ สามารถพัฒนาตนเองสร้างรายได้ และยกระดับความเป็นอยู่ทั้งของตนเองและสังคมต่อไป