ถึงจะขับรถเทพแค่ไหน แต่ไม่มีใบขับขี่ ใบขับขี่หมดอายุ เท่ากับผิดกฎหมาย!

ใบขับขี่ คือเอกสารทางราชการที่ออกโดยหน่วยงานรัฐ เพื่อรับรองว่าบุคคลนั้นมีความสามารถและได้รับอนุญาตให้ขับขี่ยานพาหนะตามประเภทที่ระบุไว้ในใบขับขี่ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย การจะได้รับใบขับขี่ต้องผ่านการสอบทั้งภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ ซึ่งรวมถึงความรู้เกี่ยวกับกฎจราจร มารยาทในการขับขี่ และทักษะในการควบคุมยานพาหนะอย่างปลอดภัย ใบขับขี่มีหลายประเภท เช่น สำหรับรถจักรยานยนต์ รถยนต์ส่วนบุคคล หรือรถเพื่อการพาณิชย์ โดยจะมีอายุการใช้งานที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับประเภทและเงื่อนไขที่กำหนดไว้ตามกฎหมาย

ใบขับขี่ไม่เพียงแค่เป็นเอกสารแสดงตัวว่าผู้ถือสามารถขับขี่รถได้ แต่ยังเป็นหลักฐานแสดงความรับผิดชอบและความตระหนักถึงความปลอดภัยในการใช้ถนนร่วมกับผู้อื่นอีกด้วย

ในกรณีที่ “ขับรถไม่มีใบขับขี่” และ “ใบขับขี่หมดอายุ” ซึ่งเป็นเรื่องใกล้ตัวคนใช้รถใช้ถนนอย่างเราทุกคนต้องรับทราบ โดยกฎหมายที่เกี่ยวข้องและบทลงโทษ ข้อแตกต่างของแต่ละกรณีเป็นอย่างไร

ขับรถไม่มีใบขับขี่ / ใบขับขี่หมดอายุ มีความผิดต่างกันอย่างไร?

หลายคนอาจคิดว่า “ไม่มีใบขับขี่” กับ “ใบขับขี่หมดอายุ” ก็แค่ขับไม่ได้เหมือนกัน แต่ในทางกฎหมายไทย ทั้งสองกรณีมีรายละเอียดและบทลงโทษที่ต่างกันชัดเจน เพราะเข้าข่ายความผิดคนละมาตราในพระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. 2522

ขับรถโดยไม่มีใบขับขี่

ความผิดตามกฎหมาย อ้างอิงจาก พระราชบัญญัติจราจรทางบก พ.ศ. 2522

• มาตรา 64 ระบุว่า "ห้ามมิให้ผู้ใดขับรถในทางเดินรถ เว้นแต่จะได้รับใบอนุญาตขับรถจากนายทะเบียน"

ความผิดแบ่งได้เป็น 2 กรณี

• ไม่เคยมีใบขับขี่เลย เช่น ยังไม่เคยสอบใบขับขี่มาก่อน หรืออายุยังไม่ถึงเกณฑ์ แต่ฝ่าฝืนขับรถ

• มีใบขับขี่ต่างประเภท เช่น มีใบขับขี่จักรยานยนต์ แต่เอาไปขับรถยนต์ ก็ถือว่า "ไม่มีใบขับขี่ประเภทนั้น"

บทลงโทษ

อ้างอิงตาม มาตรา 64 วรรคสอง

• ต้องระวางโทษ จำคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือ ปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือ ทั้งจำทั้งปรับ

ขับรถโดยใช้ใบขับขี่หมดอายุ

ความผิดตามกฎหมาย

ใบขับขี่ที่หมดอายุ ยังถือว่าเคยมีใบขับขี่ แต่ไม่อยู่ในสถานะที่สามารถใช้งานได้ตามกฎหมาย

• เข้าข่าย "ไม่มีใบอนุญาตใช้ได้ในขณะนั้น" ซึ่งผิดตาม มาตรา 140 ของ พ.ร.บ.จราจรฯ

บทลงโทษ

• ปรับไม่เกิน 2,000 บาท
• ไม่มีโทษจำคุก (ในกรณีนี้จะไม่รุนแรงเท่าขับรถโดยไม่เคยมีใบขับขี่เลย)

ขับรถโดยไม่แสดงใบขับขี่ (ลืมพก/หาย)

หากคุณมีใบขับขี่ถูกต้อง แต่ ลืมพกติดตัว หรือ ทำหายชั่วคราว

• ไม่ถือว่า "ไม่มีใบขับขี่"
• แต่ผิดตามมาตรา 140 เช่นกัน เพราะ ไม่มีใบขับขี่แสดงต่อเจ้าพนักงาน

บทลงโทษ

• ปรับ ไม่เกิน 1,000 บาท
• หากสามารถแสดงใบขับขี่ภายหลังได้ ก็อาจลดหย่อนโทษ

ความแตกต่างของแต่ละกรณีในภาพรวม

สิ่งที่ควรทำเมื่อรู้ว่าใบขับขี่ใกล้หมดอายุ เพื่อไม่ให้ผิดกฎหมาย

1. รีบไปต่อใบขับขี่ก่อนหมดอายุ (สามารถทำล่วงหน้าได้ 90 วัน)
2. พกใบขับขี่ติดตัวเสมอ หากใช้ใบขับขี่ดิจิทัล (DLT QR License) ต้องเปิดแอปได้ทันที
3. อย่าเสี่ยงขับรถโดยไม่มีใบขับขี่ เพราะจะติดประวัติอาญา และมีผลต่อการทำประกันภัยหรือการขอใบขับขี่ในอนาคต

การขับรถโดยไม่มีใบขับขี่หรือใช้ใบขับขี่หมดอายุ ไม่ใช่แค่เรื่องเล็กๆ ที่ตำรวจเรียกแล้วจ่ายค่าปรับจบ แต่เป็นการฝ่าฝืนกฎหมายอย่างชัดเจน โดยเฉพาะกรณี ไม่เคยมีใบขับขี่ จะรุนแรงที่สุดถึงขั้นจำคุก และกระทบต่อประวัติการขับขี่ในระยะยาว

ปัจจุบัน ในประเทศไทยสามารถพกใบขับขี่ในรูปแบบดิจิทัลผ่านแอปพลิเคชันได้แล้วอย่างถูกต้องตามกฎหมาย โดยกรมการขนส่งทางบกได้เปิดให้ประชาชนสามารถใช้ ใบขับขี่ดิจิทัล (Digital Driving License) ผ่านแอป DLT QR Licence ซึ่งสามารถใช้แทนใบขับขี่ตัวจริงในการแสดงต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจได้ในกรณีที่ถูกเรียกตรวจ