จีนจำกัดส่งออกแร่หายาก อุตสาหกรรมโลกสั่นสะท้าน รถยนต์ไฟฟ้าโดนด้วย!
รัฐบาลจีนประกาศอย่างเป็นทางการว่า จะเริ่มจำกัดการส่งออก แร่หายาก (Rare Earth Elements) ที่เป็นวัตถุดิบสำคัญในการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ รถยนต์ไฟฟ้า อาวุธยุทโธปกรณ์ และสินค้าเทคโนโลยีชั้นสูงหลายประเภท โดยมีผลบังคับใช้ไปตั้งแต่วันที่ 4 เมษายน 2025 ที่ผ่านมา นับเป็นการตอบโต้การขึ้นภาษีนำเข้าสินค้าจีนของรัฐบาลทรัมป์ และยังเป็นการตอกย้ำว่า จีนพร้อมใช้ความได้เปรียบด้านทรัพยากรธรรมชาติเป็น “อาวุธเชิงเศรษฐกิจ” ในขณะที่ภายในวันพุธที่ 9 เมษายน 2568 ภาษีสินค้านำเข้าจากจีนสู่ตลาดอเมริกาก็กำลังจะพุ่งถึง 104% หากไม่มีการเปลี่ยนแปลงใดๆ
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
“แร่หายาก” สำคัญกับรถอีวีอย่างไรบ้าง?
ปัจจุบันจีนถือครองกำลังการผลิตแร่หายากมากกว่า 90% ของโลก โดยเฉพาะกลุ่ม "แร่หายากหนัก" ซึ่งมีความสำคัญทางยุทธศาสตร์สูง ลองไปดูว่าในรถยนต์พลังงานไฟฟ้า มีแร่ไหนที่มีความจำเป็นต่อชิ้นส่วนใดบ้างภายใน
1. ซามาเรียม (Samarium) จำเป็นโดยตรง
- ใช้ในแม่เหล็กชนิด Samarium-Cobalt (SmCo) ซึ่งบางแบรนด์เลือกใช้แทน NdFeB
- ทำให้มอเตอร์ทนความร้อนสูงและเสื่อมน้อย
- หากขาดแคลนผู้ผลิตต้องเปลี่ยนเทคโนโลยีแม่เหล็กหรือออกแบบมอเตอร์ใหม่
2. แกโดลิเนียม (Gadolinium) ใช้ในทางอ้อม
- ใช้ผลิตจอ LCD, ตัวดูดนิวตรอนในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์
- อุตสาหกรรม การแพทย์ (สารตัดกันใน MRI), พลังงาน
- กระทบเครื่องมือแพทย์ขั้นสูง และจอแสดงผลมีต้นทุนสูงขึ้น และผลิตได้จำกัด
3. เทอร์เบียม (Terbium) จำเป็นโดยตรง
- ใช้เสริมความแข็งแรงแม่เหล็ก NdFeB เช่นเดียวกับ Dysprosium
- ปรับความเสถียรของสนามแม่เหล็กในมอเตอร์
- หากขาดแคลน รถ EV อาจจำเป็นต้องใช้มอเตอร์แม่เหล็กที่มีแรงบิดต่ำลง
4. ดิสโพรเซียม (Dysprosium) จำเป็นโดยตรง
- ใช้ในมอเตอร์แม่เหล็กถาวรชนิด Neodymium-Iron-Boron (NdFeB)
- เพิ่มความทนร้อนของแม่เหล็ก ทำให้มอเตอร์ EV ทำงานได้เสถียรแม้ในอุณหภูมิสูง
- หากขาดแคลนประสิทธิภาพมอเตอร์ลดลง เสี่ยงความร้อนสะสม อายุใช้งานสั้น
5. ลูทีเชียม (Lutetium) ใช้ในทางอ้อม
- ใช้ผลิตเซนเซอร์ต่างๆ, อุปกรณ์วิเคราะห์ทางเคมี, สารต้านมะเร็ง
- อุตสาหกรรมการแพทย์และวิทยาศาสตร์ขั้นสูง รถบางรุ่นอาจใช้ในระบบเซนเซอร์ขั้นสูง
- กระทบการวิจัยทางการแพทย์ และการวินิจฉัยโรคขั้นสูงอาจล่าช้า
6. สแกนเดียม (Scandium) จำเป็นโดยตรง
- ใช้ในโลหะผสมในโครงรถ (Scandium-Aluminum Alloy) ให้เบาแต่แข็งแรง
- ช่วยลดน้ำหนัก EV ทำให้ประหยัดพลังงาน
- หากขาดแคลนน้ำหนักรถมากขึ้น ส่งผลต่อระยะทางการวิ่งต่อการชาร์จ อัตราการกินไฟเพิ่มขึ้น
7. อิทเทรียม (Yttrium) ใช้ในทางอ้อม
- ใช้ผลิต จอแสดงผล, เซรามิกพิเศษ, เลเซอร์
- อุตสาหกรรม LED, เทคโนโลยีควอนตัม
- กระทบการผลิตจอ OLED, อุปกรณ์เลเซอร์ และเทคโนโลยีควอนตัมอาจหยุดชะงัก
วงการยานยนต์ไฟฟ้า (EV) ต้องปรับตัว
สำหรับอุตสาหกรรมยานยนต์ โดยเฉพาะ รถยนต์ไฟฟ้า (EV) ที่ต้องใช้แม่เหล็กถาวร (Permanent Magnets) ในมอเตอร์ และแร่หายากในการผลิตแบตเตอรี่และระบบควบคุมไฟฟ้า นี่คือการเปลี่ยนแปลงเชิงยุทธศาสตร์ที่กระทบต้นทุนและซัพพลายเชนโดยตรง ค่ายอย่าง Tesla ที่เป็นสัญชาตินอกประเทศจีน อาจต้องหาทางกระจายแหล่งวัตถุดิบเพิ่มเติม ขณะที่บริษัทที่ผลิตมอเตอร์ไฟฟ้า, ระบบเรดาร์, และระบบควบคุมต่าง ๆ มีความจำเป็นต้องประเมินความเสี่ยงอย่างเร่งด่วน
ส่วนในรถยนต์สัญชาติจีนเองก็คาดน่าจะได้รับผลกระทบด้วยเช่นกัน เพราะรถยนต์ที่ผลิตในประเทศจีนที่จะทำการส่งออกอาจต้องเจอเงื่อนไขที่ยุ่งยากเพิ่มมากขึ้น รวมถึงต้นทุนที่พุ่งขึ้นสูงอย่างเลี่ยงไม่ได้ หรือแม้กระทั่งหลายๆ แบรนด์ที่ตั้งโรงงานนอกประเทศจีนก็มีการนำเข้าชิ้นส่วนการประกอบจากจีนเป็นหลัก ทำให้ไม่สามารถหลีกเลี่ยงการจำกัดการส่งออกแร่หายากจากรัฐบาลไปได้
อย่างไรก็ดี การจำกัดการส่งออกแร่หายากของรัฐบาลจีนในรอบนี้คงไม่ได้ส่งผลกระทบต่อภาคอุตสาหกรรมยานยนต์เพียงแค่นั้น แต่มันย่อมส่งผลต่อภาพใหญ่ของโลกที่พึ่งพาแร่เหล่านี้ ไม่ว่าจะ วงการแพทย์ ไปจนถึงความมั่นคงแห่งรัฐ ล้วนต้องพึ่งพาแร่หายากเหล่านี้ด้วยกันทั้งสิ้น ดังนั้นการโต้ตอบของจีนในรอบนี้จึงถือว่าเป็นการทิ่มเข้าไปในจุดที่ค่อนข้างเปราะบางทั้งด้านความมั่นคง และเศรษฐกิจโลกอย่างหนัก ต้องติดตามต่อไปว่าหลังจากนี้สงครามแร่ และกำแพงภาษีอะไรจบสิ้นลงไปก่อนกัน
