พฤติกรรมแบบไหนเสี่ยงหัวล้าน จริงหรือไม่ ผงชูรสเป็นตัวการทำให้ผมร่วง

พฤติกรรมแบบไหนเสี่ยงหัวล้าน? วิธีไหนปลูกผมได้ประสิทธิภาพและปลอดภัยที่สุด จริงหรือไม่ กินผงชูรสมาก ทำสีผมบ่อยๆ สระผมตอนกลางคืน จะทำให้ผมร่วง

Tuck Talk พี่ตั๊ก มุยรา พาไปคุยกับ หมอปุ้ม พญ.กุลกานต์ แพทย์เฉพาะทางด้านศัลยกรรมและตกแต่งปลูกผม กว่า 16 ปี มาแชร์ความรู้เรื่องการปลูกผม การทำกับหมอเถื่อนเสี่ยงติดเชื้อในกระแสเลือดถึงตาย กินยา เลเซอร์ ศัลยกรรมย้ายราก วิธีไหนปลูกผมได้ประสิทธิภาพและปลอดภัยที่สุด? เส้นผมสะท้อนสุขภาพภายในจริงไหม พร้อมไขข้อข้องใจความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับเส้นผม กินผงชูรสระวังผมบาง สระผมทุกวันผมยาวไว มาหาคำตอบไปพร้อมกัน

ปกติคนเราเส้นผมจะร่วงประมาณร้อยเส้น ถ้าร่วงเกินกว่านี้คือเสี่ยงแล้ว จริงเท็จแค่ไหน ?

หมอปุ้ม : จริงค่ะ ตามทฤษฎีก็คือคนเรามีผมร่วงได้ ตามปกติเฉลี่ยประมาณ 100 เส้น แต่จริง ๆ แล้วในบางสภาวะไม่จำเป็นต้องรอนับให้ครบ 100 เส้นก็ได้ ถ้าเกิดว่ามีภาวะผมร่วงด้วย ร่วมกันผมร่วงเป็นหย่อม ผมร่วงแล้วมีอาการคัน เจ็บหนังศีรษะด้วย ก็อาจจะเป็นโรคได้เหมือนกัน

ถ้าร่วงโดยไม่เจ็บไม่คันถือว่าปกติ ร่วงจากการที่เราหวี ร่วงจากการที่เราสระ หรือเอามือมาลูบ ๆ มันร่วงแล้ว ?

หมอปุ้ม : อันนี้ดีมากค่ะ เพราะคนส่วนใหญ่ไม่เข้าใจ เวลามาหาหมอ หมอถามว่าผมร่วงหรือไม่ มักจะหมายถึงว่ามันร่วงเพราะว่ารากผมมีปัญหา เกิดจากความเสื่อมหรือเปล่า พันธุกรรมหัวล้าน หรือเกิดจากการที่เส้นผมมันขาดจากสารเคมีทุกสิ่งทุกอย่าง ทั้งความร้อน ไม่ว่าจะยาย้อมผม ยายืด ยาดัดผม พวกนี้ทำให้ผมขาดร่วงเหมือนกัน ถ้าเกิดว่าผมขาดจากสารเคมีพวกนี้ รากผมมันไม่เป็นอะไรนะคะ มันเป็นที่ตัวเส้นผมเราที่อาจจะเปราะ จะขาด เวลาเราหวีมันหลุดออกมา ถ้าแบบนี้สำหรับหมอจะบอกว่าไม่เป็นไร ผมของคุณยังดีอยู่ เดี๋ยวมันก็สร้างเส้นผมขึ้นมาใหม่ทดแทน

ปกติเราสระผมทุกวันก็ไม่ได้รู้สึกว่ามันร่วงมาก แต่ถ้ารวบ 2 วันสระทีมันจะร่วงเยอะขึ้น อันนี้เท่ากับว่า 100 เส้น กับ 100 เส้น รวมเป็น 200 เส้นไหม ?

หมอปุ้ม : จะว่าอย่างนี้ก็ได้ค่ะ เพราะว่าเวลาที่เราไม่ได้สระผม ผมบางทีมันก็ร่วงละ แต่มันยังรวม ๆ อั้น ๆ อยู่ในทรงผมของเรา ทีนี้เราจะรู้ก็ต่อเมื่อเราสางผมออกมา หรือเรามีการสระผม เราจะเห็นว่ามันร่วงออกมา สำหรับคนที่มีปัญหา ถ้าช่วงไหนร่วงมาก ๆ บางครั้งเราก็จะให้นับให้คนไข้ลองเก็บผมที่มันค้างอยู่ตามท่อ เก็บรวบรวมใส่ถุง แล้วนับทุกวัน ทุกวัน แล้วเอามาดูว่าปริมาณผมร่วงมันเยอะแค่ไหน เปรียบเทียบไปใน 1-2 อาทิตย์แบบนี้ค่ะ ก็เป็นแนวทางที่วินิจฉัยได้ในแบบหนึ่งเหมือนกัน

ผมคนเราจะดกดำแล้วก็หนาสลวยสวยงามมากที่สุดตอนอายุเท่าไหร่ ?

หมอปุ้ม : ช่วงหนุ่มสาวเลยค่ะ ตั้งแต่เราเข้าสู่งวัยเจริญพันธุ์ ผู้หญิงก็เริ่มมีประจำเดือน ผู้ชายเริ่มมีเสียงแตก ฮอร์โมนในร่างกายจะมีการปรับตัวให้เข้ากับวัยหนุ่มสาวขึ้นมา ผู้ชายก็จะมีขนเยอะขึ้น ตามเนื้อตัวก็จะเป็นแบบนี้ไปจนผ่านอายุ 30 ก็จะเริ่มโรยรา คือเซลล์มันก็อาจจะเริ่มเสื่อมแล้ว

อย่างพี่ตั๊กผมสวยที่สุดตอนอายุ 40 เป็นไปได้ไหม ?

หมอปุ้ม : ก็เป็นไปได้ค่ะพี่ตั๊ก ขึ้นอยู่กับพันธุกรรมของเราด้วย

ผมที่มันเริ่มบาง สามารถที่จะสร้างใหม่หรือไม่สร้างใหม่แล้ว ตอนอายุเท่าไหร่ คือมันจะมีเรื่องของวงจรเส้นผม อยากให้หมออธิบายตรงนี้ ?

หมอปุ้ม : คนเราตั้งแต่เกิดจนตาย จะไม่มีเส้นผมหรือรากผมเพิ่มขึ้นแล้ว โดยทางทฤษฎี ค่าเฉลี่ยของเส้นผมของเราจะอยู่ที่ประมาณ 100000-150000 เส้น ก็จะมีเท่านี้ตั้งแต่เกิด จนกระทั่งอายุเยอะขึ้นเรื่อย ๆ จนกระทั่งตาย มันก็จะค่อย ๆ ลดลง จะไม่มีการสร้างใหม่ เพราะฉะนั้นการที่เราเห็นว่าผมมันจะขึ้นบ้าง จะร่วงไปบ้าง มันจะเป็นวงจรของมัน จะสลับกัน ในช่วงอายุไขของผมจะมีการสร้างตัวในค่าเฉลี่ยประมาณ 4-6 ปี ผมจะยาวไปเรื่อย ๆ เสร็จแล้วมันก็จะเข้าสู่ระยะพัก ระยะพักประมาณ 3-4 เดือน เสร็จแล้วก็กลับไปสู่ระยะพัฒนาหรือระยะเจริญเติบโตใหม่ เป็นวงจรแบบนี้ไปเรื่อย ๆ ประมาณ 20 รอบ

ทำไมเวลาเราอายุมากขึ้น เหมือนเราผมน้อยลง ทั้ง ๆ ที่มันยังมีวงจรของมันอยู่ ?

หมอปุ้ม : หลายปัจจัยที่ทำให้วงจรนี้มันหมุนเร็วขึ้น เช่น พันธุกรรมที่เราเจอเยอะที่สุด การใช้ชีวิตถ้าเราเครียดมาก ขาดสารอาหารหรือพักผ่อนไม่เพียงพอ ผมก็อ่อนแอ บางคนเจ็บป่วยบ่อยมีโรคประจำตัวต้องทานยาเยอะ อย่างยาเคมีบำบัดก็มีผลทำให้ผมร่วง แต่ก็กลับขึ้นใหม่นะคะ แต่ว่าถ้าเราได้รับยาเคมีบำบัดบ่อย ๆ ผมมันก็จะอ่อนแรงลงเรื่อย ๆ วงจรผมมันจะหมุนเร็วขึ้น ถ้าตามทฤษฎี เราจะมีวงจรผมอยู่ได้ 20 รอบ แต่ละรอบประมาณ 4-6 ปี เพราะฉะนั้นผมมันควรจะเต็มหัวเราไปจนถึงอายุ 120 ซึ่งส่วนใหญ่ก็เสียชีวิตกันก่อนใช่มั้ยคะ แต่ทีนี้บางครั้งมันไม่เป็นแบบนั้น บางคนรากผมมันหมุนเร็วจากหลาย ๆ ปัจจัยเข้ามากระตุ้น เพราะฉะนั้นบางคน 40 ก็ไปหมดแล้ว หนังศีรษะก็เริ่มล้านอะไรอย่างนี้ จากพันธุกรรมด้วย จากอะไรด้วย

มีอะไรเตือนไหมว่าหนังศีรษะฉันเริ่มมีปัญหา ผมฉันจะร่วง ?

หมอปุ้ม : หลัก ๆ ถ้าเป็นจากพันธุกรรม ในผู้ชายก็จะเห็นเป็นง่ามตัว M ขึ้นไปก่อน แล้วสักพักก็จะเริ่มเป็นไข่ดาว แล้วหลังจากนั้นไข่ดาวกับง่ามก็จะขยายมาชนกันตรงกลาง ในผู้หญิงส่วนใหญ่จะเริ่มจากตรงกลางศีรษะเลยค่ะ เป็นวงตรงแสกกลางค่ะ แล้วก็ขยายตัวออกด้านข้าง จนกระทั่งบางมาก ๆ

ผมร่วงสามารถบอกสาเหตุได้ไหมว่าช่วงนี้สุขภาพเราไม่แข็งแรง เราอาจจะกินโปรตีนไม่พอ มีผลไหม ?

หมอปุ้ม : ก็เป็นไปได้ คือ ผม ขน เล็บ เป็นตัวหนึ่งที่สะท้อนถึงสุขภาพภายในของเราได้เหมือนกัน เพราะฉะนั้นก็ถ้าช่วงไหนที่เราดูแลสุขภาพไม่ดี พักผ่อนน้อย ไม่ออกกำลังกายเลย ทานอาหารไม่เพียงพอ เจอแดดไม่เยอะ ก็อาจจะทำให้ผมร่วงได้บ้างเหมือนกัน คือร่างกายคนเราสามารถที่จะเปลี่ยนแสงแดดให้เป็นวิตามิน D เวลาแดดตอนช่วงเช้าหรือเย็น เพราะช่วงกลางวันจะค่อนข้างอันตราย อาจจะออกไปวิ่งตอนเช้าก่อนสิบโมงเช้า

วิตามิน D มีผลกับผม ?

หมอปุ้ม : มีค่ะ มีมาก ให้ร่างกายได้เจอแดดเพื่อจะสร้างวิตามิน D ใครที่ไม่สามารถโดนแดดได้เลยก็อาจจะทานอาหาร วิตามินเสริมเอา

อยากให้หมออธิบายเรื่องหัวล้านที่มาจากกรรมพันธุ์ หรือมาจากฮอร์โมนที่มันจะทำให้มีผลที่ทำให้หัวล้าน ?

หมอปุ้ม : เรื่องของศีรษะล้านทางพันธุกรรมนะคะ หลัก ๆ มี 2 ปัจจัย คือเรื่องของกรรมพันธุ์ ไม่ได้หมายถึงกรรมพันธุ์จากคนในครอบครัว แต่ว่าหน่วยพันธุกรรมของเราเองเลยที่เป็นตัวบ่งบอกว่ารากผมของเรามันจะมีตัวรับกับฮอร์โมนเพศชาย ที่เราเรียกว่า DST ซึ่งตัวรับเหล่านี้มักจะเกิดที่กลางกระหม่อมของเรายกเว้นตรงท้ายทอย

มีวิธีการรักษาผมร่วง ผมบาง ศีรษะล้านยังไง มีวิธีไหนบ้าง ?

หมอปุ้ม : หลัก ๆ อันแรกก็คือ เรื่องของยา สองจะเป็นเลเซอร์พลังงานต่ำ อันที่สามก็คือศัลยกรรมปลูกผมหรือย้ายราก เนื่องจากพันธุกรรมเป็นเรื่องที่เราแก้อะไรไม่ได้ เราก็เลยไปรักษาในเรื่องของฮอร์โมนแทน ตัวยาก็จะมีหลัก ๆ อยู่สองตัว ตัวหนึ่งก็คือต่อต้านฮอร์โมน พวกนี้จะไปบล็อคตัว DST ฮอร์โมน ที่มันไปกระตุ้นให้ผมมันร่วง ชะลอผมร่วงทางพันธุกรรมได้ ลดการหลุดร่วงของเส้นผมได้ กลุ่มที่สองคือกลุ่มที่ช่วยขยายหลอดเลือด แล้วก็ยืดระยะของการผลิตเส้นผม

อันตรายไหม ?

หมอปุ้ม : ผลข้างเคียงของยากลุ่มต่อต้านฮอร์โมน ส่วนใหญ่ที่เรากลัวจะเป็นเรื่องสมรรถภาพทางเพศว่ามันจะทำให้ลดความต้องการทางเพศ

ต้องหมอสั่งใช่ไหม แล้วหมอจะบอกไหมว่ามันจะลดสมรรถภาพทางเพศ ?

หมอปุ้ม : ใช่ค่ะ ต้องบอก ต้องแจ้งค่ะ เพราะว่ามันก็เป็นผลข้างเคียงที่ค่อนข้างใหญ่ แต่มันไม่ได้เกิดทุกคนนะคะ ค่าเฉลี่ยอยู่ที่ประมาณ 7-15 เปอร์เซนต์ หมายความว่าหนึ่งร้อยคนกิน ไม่ได้เป็นทุกคน แต่ถ้าเรามีปัญหาก็อาจจะหยุดยาหรือเปลี่ยนไปเป็นแบบโลชั่นหยอดนะคะ อาการสมรรถภาพทั้งหลายส่วนใหญ่ก็กลับคืนมาได้ปกติ

กลุ่มที่ช่วยขยายหลอดเลือดมีผลข้างเคียงไหม ?

หมอปุ้ม : มีผลข้างเคียงเหมือนกันค่ะ ถ้าเป็นลักษณะแบบกิน หลัก ๆ เลยนะคะ เจอ 30 เปอร์เซ็นต์เลยก็คือ ขนขึ้นทั้งตัว ขนหน้ามันจะชัดขึ้น จากที่เป็นเส้นผมอ่อน ๆ ไม่มีสี เม็ดสีน้อย ๆ มันก็จะดกขึ้นมา เพราะงั้นมันก็เลยดูเหมือนหน้าจะดำไปด้วย

สมรรถภาพทางเพศจะลดไหม ?

หมอปุ้ม : ตัวยากลุ่มนี้จะไม่มีผลเรื่องสมรรถภาพทางเพศ แต่จะมีบ้างเหมือนกันที่จะมีอาการวูบ ถ้าเราทานโดสเยอะนะ หรืออาการบวมเราะว่ามันทำให้เกลือคลั่งในร่างกายได้เหมือนกัน

พวกนี้จะใช้ได้ทั้งหญิงและชาย ?

หมอปุ้ม : จริง ๆ แล้วยากลุ่มนี้เราจะไม่แนะนำให้รับประทานในผู้หญิง เพราะว่าขนจะเยอะ แต่งานวิจัย งานศึกษาในปัจจุบัน มีตัวที่สนับสนุนแล้วว่าผู้หญิงสามารถใช้ได้ในโดสที่ต่ำ ๆ ก็คือให้ปริมาณน้อย ๆ

การปลูกผมมีกี่วิธี และมันรักษาได้อย่างไร ?

หมอปุ้ม : ศัลยกรรมปลูกผมก็คือจะย้ายรากผมที่แข็งแรง ซึ่งโดยส่วนใหญ่ก็คือตรงท้ายทอยของเรา มันจะแข็งแรงและอายุยืน พูดง่าย ๆ เหมือนไม้ยืนต้น ก็จะเปลี่ยนจากด้านหลังคอเรามาไว้ด้านหน้า ย้ายไปปลูกที่แนวผมด้านหน้า กลางศีรษะบริเวณที่มันแหว่งไปแล้ว มันบางไปแล้ว การผ่าตัด มี 2 วิธีหลัก ๆ อย่างแรกก็คือ การกรีด กรีดแผลเป็นแบบแผลยาว กรีดหนังศีรษะออกไป จากหนังศีรษะนี้ก็ไปแยกเป็นรากผมเล็ก ๆ และพยายามปลูกกลับไปให้เร็วที่สุด ไม่งั้นเซลล์ก็จะตาย

มีข้อระวังหรือข้อดีข้อเสียอย่างไรบ้าง ?

หมอปุ้ม : ข้อดีคือเป็นผมเราเองตามธรรมชาติ เวลาขึ้นแล้วมันก็คือผมของเรา โกรก ดัด ย้อมสี อะไรได้เลย เพราะว่าเป็นผมของเรา

มีปลูกพลาดไหม จิ้มเสร็จแล้วมันตาย ?

หมอปุ้ม : ก็มีบ้างเหมือนกัน ไม่ 100 เปอร์เซ็นต์แต่อัตราที่ขึ้นก็ 95-99 เปอร์เซ็นต์ ถือว่าเยอะ

มีข้อดีข้อเสียอีกไหม ?

หมอปุ้ม : เป็นเรื่องของการผ่าตัด ก็จะเจ็บตัวค่ะ จะต้องมีการฉีดยาชา มีแผลที่ต้องดูแล ในระยะยาวถ้าเราดูแลไม่ดี หรือว่าเรามีพันธุ์กรรมศีรษะล้าน ผมมันก็จะร่วงไปอยู่แล้ว

มันจะกลับมาร่วงใหม่ ?

หมอปุ้ม : ใช่ค่ะ ผมที่ปลูกจะอยู่อายุนานกว่า แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าจะอยู่ตลอดไป โดยส่วนใหญ่ผมจากท้ายทอยอายุขัยมันจะยาวนานถึง 60-70 ปีเลยค่ะ แต่ว่าในกรณีที่บางคนพันธุ์กรรมไม่ได้แย่ บางคนมาปลูกตอน 60-70 ก็มีนะคะ ผมด้านหลังยังแข็งแรงมากอยู่ แปลว่าอายุขัยมันอาจจะนานกว่านั้นก็ได้

เคยทำเคสแปลก ๆ บ้างไหม ?

หมอปุ้ม : ย้ายจากตรงอวัยวะเพศนะคะ มาปิดแผลเป็นด้านหลัง เขาเป็นผู้ชายแต่ว่าเขาไม่สามารถที่จะใช้ผมตรงศีรษะของเขาเองได้

ย้ายได้ แต่หน้าตาผมมันไม่เหมือนกัน ?

หมอปุ้ม : ไม่เหมือนกัน คือเขาทำอาชีพที่เขาต้องตัดผมสั้นมาก ๆ เพราะฉะนั้นลักษณะขนหรือผมถ้ามันสั้นมาก ๆ บางทีมันหน้าตาคล้าย ๆ กัน ดูไม่ต่างกัน

มีเคสอะไรที่ไม่โอเค เกิดเสียชีวิตไปด้วยการวางยาหรือการปลูกผมมีไหม ?

หมอปุ้ม : การปลูกผมเป็นศัลยกรรมระดับผิว ซึ่งค่อนข้างปลอดภัยมาก ๆ ค่ะ จริง ๆ แล้วผลข้างเคียงที่รุนแรง แทบจะไม่มีเลย น้อยมาก ๆ บ้านเรายังไม่เคยมี Report แต่ว่าในต่างประเทศน่าจะมีก็คือเป็นนักศึกษาแพทย์ไปปลูกผมแล้วเสียชีวิต เพราะติดเชื้ออย่างรุนแรงในกระแสเลือด มีประมาณ 2-3 เคสทั่วโลก ซึ่งทั้งหมดทั้งปวงไปทำกับหมอเถื่อนหมดเลย แล้วก็เป็นสถานพยาบาลที่ไม่ได้รับอนุญาตอย่างถูกต้อง คือเหมือนเป็นแค่ร้านทำผมอย่างงี้ แล้วคนทำไม่ใช่หมอ ก็ไม่รู้จักวิธีการทำความสะอาด แต่เร็ว ๆ นี้ ก็มีอีกเคสหนึ่ง ที่ตัดสินใจจบชีวิตตัวเอง เพราะว่าผลของการรักษาไม่ได้เป็นแบบที่คาดหวัง คือมีแผลเป็นเกิดขึ้นเยอะ ทิศทางของผมที่เกิดขึ้นมันไม่เป็นไปอย่างที่ควรจะเป็น ก็กลายเป็นแผลเป็นที่เกิดขึ้นตลอดชีวิตเป็นคนต่างชาติที่จบชีวิตตัวเองด้วยความผิดหวังตรงนี้ ก็คือไปทำกับหมอเถื่อนเหมือนกัน

มีคนบอกว่าถ้าอยากผมยาวเร็วต้องสระทุกวัน ?

หมอปุ้ม : ไม่เกี่ยวเลยค่ะ ไม่จำเป็นต้องไปสระทุกวัน คือผมจะยาวเร็วหรือช้าขึ้นอยู่กับพันธุ์กรรมเราเป็นอย่างไร โดยเฉลี่ยเดือนละ 1 เซนติเมตร บางคนก็จะเร็วกว่านั้น แต่อันที่สองก็คือจากภายใน เช่น กินอาหารดี ๆ รับประทานโปรตีน วิตามินให้มันเพียงพอ มันก็ทำให้สุขภาพดี ผมยาวเร็วได้

อาหาร วิตามินที่ว่าคืออะไร ที่มันจะช่วยทำให้ผมของเราแข็งแรง ?

หมอปุ้ม : สำหรับผม หลัก ๆ ก็คือโปรตีน เพราะว่าส่วนประกอบของเส้นผมของเรา 90 เปอร์เซนต์คือโปรตีนเลย จะแนะนำเป็นเนื้อสัตว์ เพราะว่ากรดอะมิโนมันจะค่อนข้างครบมากกว่า แต่ว่าถ้าใครบางคนไม่สะดวกจะทานเนื้อสัตว์ เช่น คนบางคนเป็นไขมันในเลือดสูง ถ้าจะให้กินเนื้อวัวทุกวันคงไม่ไหว ก็อาจจะสลับไปกินปลาแล้วทานโปรตีนอื่นเสริมเข้าไปบ้างก็ได้ แล้ววิตามินตั้งแต่ B1 ถึง B12 วิตามิน A B E K D ทุกตัวเลย แล้วก็เป็นพวกธาตุสังกะสี ธาตุเหล็กก็สำคัญ ผู้หญิงไทยชาดธาตุเหล็กกันเยอะ

กินผงชูรสมากเขาบอกผมจะร่วง ?

หมอปุ้ม : จริง ๆ เรื่องผงชูรสแล้วไม่มีงานวิจัยที่บอกเลยว่าเกี่ยวข้องกัน มันจะมีการศึกษาบางอย่างที่ทำในหนูทดลองที่บอกว่า ผงชูรสอาจจะทำให้เกิดสารอนุมูลอิสระขึ้นมา มันจะทำให้เซลล์มีการเสื่อม อย่างเซลล์ผิวหน้า เซลล์รากผมก็ได้ แต่ว่าในเชิงคลีนิคที่บอกว่ากินผงชูรสเยอะ ๆ แล้วผมจะร่วงไม่มี แต่เป็นไปได้ว่า ทานผงชูรสเยอะ ทานบะหมี่กึ่งสำเร็จรูปเยอะ อาจจะทำให้ผมร่วงจริง เพราะว่ากินแต่บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปทำให้ขาดสารอย่างอื่นค่ะ มันไม่พอ มีโซเดียมเยอะแต่ไม่ได้ทำให้ผมร่วง มันทำให้เกลือคลั่ง จะบวม ไม่เกี่ยวกับผม

ทำสีผมบ่อย ๆ ทำให้ผมร่วง ?

หมอปุ้ม : ทำสีบ่อย ๆ ทำให้ผมเราเปราะขาดง่าย รากผมจะไม่ไปถึง ย้อมผม โกรกผม ดัดผม หนีบผม ไม่ถึงรากผมเลย จะเป็นที่เส้นผม ทีนี้ถ้าผมมันเปราะขาดง่าย หวีออกมาผมก็หลุดเหมือนกัน

แล้วสระผมตอนกลางคืน ?

หมอปุ้ม : อันนี้ควรจะเป่าให้แห้งก่อนนอนนะคะ นอนหลับไปทั้ง ๆ ที่ศีรษะเราเปียก อย่างแรกหนังศรีษะก็อับชื้น จะมีเชื้อรามันเห่อขึ้นมาเป็นรังแค อย่างที่สองก็เดี๋ยวเป็นหวัด เพราะว่าศีรษะมันเย็นตอนกลางคืน หมอนบางทีเราไม่ได้ซักพวกไส้มันนาน ๆ ก็ต้องเอาไปผึ่งแดดสักทีหนึ่ง ควรเป่าผมให้แห้ง จะลมเย็นลมร้อนก็ได้ แต่เอาให้มันแห้ง