วิกฤตร้านราเม็งญี่ปุ่น เงินเฟ้อพุ่งอาจปิดกิจการกว่า 100 แห่งในปีนี้

ราเม็ง อาหารที่เป็นมากกว่าอาหารจานด่วนในญี่ปุ่น กำลังเผชิญกับช่วงเวลาที่ยากลำบาก เงินเฟ้อที่พุ่งสูง ค่าครองชีพที่เพิ่มขึ้น และต้นทุนวัตถุดิบที่สูงขึ้น ทำให้ร้านราเม็งหลายแห่งต้องดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด บทความนี้จะเจาะลึกถึงความท้าทายต่างๆ ที่อุตสาหกรรมราเม็งกำลังเผชิญ ตั้งแต่ผลกระทบของเงินเฟ้อไปจนถึงการตัดสินใจที่ยากลำบากในการปรับราคา และสำรวจว่าวิกฤตินี้ส่งผลกระทบต่อวัฒนธรรมอาหารอันเป็นที่รักของญี่ปุ่นอย่างไร

วิกฤตร้านราเม็งญี่ปุ่น เงินเฟ้อพุ่งอาจปิดกิจการกว่า 100 แห่งในปีนี้

สภาพเศรษฐกิจที่ท้าทายของญี่ปุ่น เงินเฟ้อที่เพิ่มสูงขึ้น ค่าเงินเยนที่อ่อนตัว และค่าแรงที่คงที่ ส่งผลกระทบต่อธุรกิจต่างๆ ไม่สามารถตรึงราคาสินค้าได้ ขณะที่ประชาชนต้องเผชิญกับค่าครองชีพที่พุ่งสูงขึ้น ปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อทุกภาคส่วนของญี่ปุ่น แต่ที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักหน่วงที่สุดคืออุตสาหกรรมร้านราเม็ง ซึ่งหลายร้านกำลังประสบปัญหาในการดำเนินธุรกิจและอาจต้องปิดตัวลง แม้ว่าราเม็งจะเป็นอาหารที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายในญี่ปุ่นและเป็นหนึ่งในเมนูที่นักท่องเที่ยวต้องลิ้มลอง แต่ร้านราเม็งจำนวนมากกำลังเผชิญกับภาวะถดถอยอย่างรวดเร็ว สาเหตุหลักมาจากเงินเฟ้อที่ยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ราคาสินค้าที่พุ่งสูง และค่าเงินเยนที่อ่อนค่าลง ซึ่งส่งผลกระทบต่อทุกอุตสาหกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งธุรกิจร้านอาหาร

ร้านราเม็งเคยผ่านช่วงเวลาที่ยากลำบากมาแล้ว แต่สถานการณ์ในปัจจุบันถือว่ารุนแรงกว่าที่ผ่านมา เช่นเดียวกับหลายอุตสาหกรรม ร้านราเม็งได้รับผลกระทบอย่างหนักจากการระบาดของโควิด-19 โดยมีร้านราเม็งถึง 54 แห่งที่ต้องปิดกิจการในปี 2020 แม้ว่าจะมีมาตรการช่วยเหลือจากรัฐบาลและสินเชื่อปลอดดอกเบี้ย แต่เมื่อการสนับสนุนเหล่านี้สิ้นสุดลงและเศรษฐกิจหลังการระบาดเริ่มฟื้นตัว สถานการณ์ก็กลับมาเลวร้ายลงอีกครั้ง

ในปี 2023 จำนวนกรณีล้มละลายของร้านราเม็งเพิ่มขึ้นอย่างมากถึง 53 ร้าน โดยมีหนี้สินมากกว่า 10 ล้านเยน ซึ่งเพิ่มขึ้น 114.2% จากปีก่อนหน้า และในปี 2024 สถานการณ์คาดว่าจะเลวร้ายลงไปอีก ภายในเดือนกรกฎาคม มีร้านราเม็งที่ล้มละลายแล้ว 53 ร้าน และอาจสูงถึง 100 ร้านภายในสิ้นปี ซึ่งถือเป็นสถิติสูงสุดของอุตสาหกรรมนี้ ภูมิภาคคันโตได้รับผลกระทบมากที่สุดในปี 2023 โดยมีร้านราเม็งปิดกิจการ 14 แห่ง รองลงมาคือภูมิภาคชูโกกุ 8 แห่ง สาเหตุหลักน่าจะมาจากจำนวนร้านราเม็งที่มากและการแข่งขันที่สูงในพื้นที่เหล่านี้

ปัญหาหลักของวิกฤตนี้คือเงินเฟ้อ ต้นทุนวัตถุดิบเพิ่มขึ้น 10% ในช่วงสองปีที่ผ่านมา ทำให้ต้นทุนการผลิตรามเม็งสูงขึ้น ในขณะที่ราคาวัตถุดิบเพิ่มขึ้น ต้นทุนการผลิตก็เพิ่มขึ้นเช่นกัน แต่ร้านราเม็งหลายแห่งไม่กล้าขึ้นราคาเพราะกลัวว่าจะเสียลูกค้าไป

ธุรกิจในญี่ปุ่น กำลังอยู่ในวงจรขาลง

ญี่ปุ่นเคยมีอัตราเงินเฟ้อที่ค่อนข้างต่ำจนถึงปี 2021 แต่สถานการณ์กลับพลิกผันในปี 2022 ภายในเดือนมกราคม 2023 อัตราเงินเฟ้อพุ่งสูงถึง 4.3% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า โดยสาเหตุหลักมาจากราคาอาหารและพลังงานที่เพิ่มขึ้น ปัจจัยที่ทำให้เกิดปัญหานี้ ได้แก่ การระบาดของโรคโควิด-19 และสงครามรัสเซีย-ยูเครนที่ส่งผลให้ราคาสินค้าโภคภัณฑ์สูงขึ้น รวมถึงความไม่สมดุลระหว่างอุปสงค์และอุปทาน และปัญหาในการขนส่งสินค้าเนื่องจากการขาดแคลนแรงงาน

ผลสำรวจในปี 2022 ที่จังหวัดนีงาตะแสดงให้เห็นว่าเงินเฟ้อส่งผลกระทบต่อภาคอุตสาหกรรมต่างๆ อย่างรวดเร็วเพียงใด จากบริษัท 207 แห่งในภาคการขนส่ง บริการด้านอาหาร และการผลิต ประมาณ 89% ระบุว่าต้นทุนการจัดซื้อที่เพิ่มขึ้นกำลังบีบให้ผลกำไรของพวกเขาลดลง ปัญหานี้ทวีความรุนแรงขึ้น โดยผลสำรวจล่าสุดในเดือนเมษายน 2024 โดยหอการค้าและอุตสาหกรรมจังหวัดยามานาชิพบว่า 96% ของธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อมกำลังประสบปัญหาจากราคาที่พุ่งสูงขึ้น

สำหรับธุรกิจราเม็ง ความท้าทายหลักคือต้นทุนวัตถุดิบที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงสามปีที่ผ่านมา จากข้อมูลของ Teikoku Databank ดัชนีต้นทุนการผลิตรามเม็งอยู่ที่ 113.5 ในเดือนมิถุนายน 2024 ซึ่งเพิ่มขึ้น 10% จากค่าเฉลี่ยในปี 2022 ราคาเนื้อหมู รวมถึงกระดูกและมันหมู เพิ่มขึ้น 20% ต่อปี ส่วนผสมหลักอย่างแป้งสาลีสำหรับทำเส้นและหน่อไม้ก็มีราคาแพงเนื่องจากผลผลิตที่ไม่ดีและค่าเงินเยนที่อ่อนค่า นอกจากนี้ ราคาน้ำมันปรุงอาหารยังพุ่งสูงขึ้น 26% ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม 2023

ด้านค่าไฟฟ้าที่เพิ่มสูงขึ้นยิ่งเพิ่มแรงกดดันให้กับร้านราเม็งอีก ร้านราเม็งหลายแห่งต้องใช้เวลาในการเคี่ยวน้ำซุปนานๆ ซึ่งเป็นเคล็ดลับสำคัญของสูตรดั้งเดิมและรสชาติชั้นยอด เมื่อค่าสาธารณูปโภคพุ่งสูงขึ้น การรักษากระบวนการนี้จึงยากขึ้น แม้ว่าการลดขั้นตอนนี้อาจดูเหมือนเป็นวิธีที่รวดเร็วในการประหยัดเงิน แต่สำหรับเจ้าของร้านหลายๆ คน นี่เป็นส่วนหนึ่งของงานฝีมือที่พวกเขาสืบทอดกันมา ซึ่งพวกเขาไม่เต็มใจที่จะประนีประนอม และสิ่งที่น่ากังวลเพิ่มขึ้นคือการเติบโตของค่าจ้างที่แท้จริง ซึ่งไม่มีการเปลี่ยนแปลง

กล่าวโดยสรุปคือ ราคาสินค้าเพิ่มขึ้นในขณะที่ค่าจ้างยังคงที่ ซึ่งหมายความว่า ลูกค้าย่อมไม่อยากจ่ายแพงขึ้นสำหรับบริการเดิม หากร้านราเม็งร้านโปรดของพวกเขาขึ้นราคา พวกเขาก็จะไปเลือกร้านที่มีราคาถูกกว่าแทน นอกจากนี้ด้วยแรงกดดันจากต้นทุนที่ยังไม่มีทีท่าว่าจะคลี่คลาย รายงานคาดการณ์ว่าจำนวนร้านราเม็งที่ล้มละลายในปีนี้อาจทะลุ 100 ราย ซึ่งจะเป็นสัญญาณเตือนถึงความท้าทายที่รุนแรงที่อุตสาหกรรมราเม็งกำลังเผชิญอยู่ในปัจจุบัน

วิกฤตร้านราเมนญี่ปุ่น ราคาขึ้น ค่าใช้จ่ายพุ่ง กำไรหาย

การเปิดร้านราเมนอาจไม่ใช่เรื่องยาก ด้วยเงินลงทุนเริ่มต้นที่ไม่สูงนัก แต่การรักษาธุรกิจให้คงอยู่ได้ท่ามกลางการแข่งขันสูงและความผันผวนของความต้องการของผู้บริโภคนั้นไม่ง่าย โดยเฉพาะเมื่อเศรษฐกิจไม่เอื้ออำนวย "เรากำลังดำเนินธุรกิจด้วยกำไรที่น้อยมาก และตอนนี้ ต้นทุนวัตถุดิบและค่าสาธารณูปโภค เช่น ค่าไฟฟ้า ค่าแก๊ส และค่าน้ำ กำลังเพิ่มสูงขึ้นจนแทบไม่สามารถแบกรับได้ แม้ว่าเราจะมีการปรับขึ้นราคาอาหารเพื่อให้ครอบคลุมค่าแรงของพนักงานทั้งประจำ พาร์ทไทม์ และชั่วคราว แต่ก็ยังไม่เพียงพอ" ผู้จัดการร้านราเม็ง อิโนะอุเอะ ทัตสึยะ ให้สัมภาษณ์กับ NHK

การขึ้นราคาอาหารเพื่อผลักภาระต้นทุนที่เพิ่มขึ้นให้กับลูกค้าดูจะเป็นทางออกที่ชัดเจน แต่ในความเป็นจริงนั้นไม่ง่ายอย่างที่คิด ราเมนไม่ใช่แค่อาหารยอดนิยม แต่เป็นอาหารหลักของคนจำนวนมาก การกำหนด "ราคาที่เหมาะสม" จึงมีความซับซ้อนกว่าอาหารประเภทอื่นๆ ร้านราเมนหลายร้านจึงมีความกังวลที่จะขึ้นราคาเกิน "1,000 เยน" เพราะเกรงว่าจะสูญเสียลูกค้าให้กับคู่แข่ง จากความกังวลนี้สอดคล้องกับพฤติกรรมของผู้บริโภค

ผลสำรวจปี 2024 ของสำนักงานคณะรัฐมนตรีเกี่ยวกับการซื้ออาหาร พบว่า 60% ของผู้ตอบแบบสอบถาม 2,875 คนทั่วประเทศ เลือกที่จะซื้อสินค้าที่ราคาถูกกว่า และ 24% ระบุว่าไม่สามารถยอมรับการขึ้นราคาได้ NHK ยังได้สัมภาษณ์ผู้บริโภคในซูเปอร์มาร์เก็ตเกี่ยวกับราคาสินค้าที่เพิ่มสูงขึ้น "ฉันหวังว่าราคาจะไม่ขึ้น แต่ก็คงทำอะไรไม่ได้ ฉันได้แต่เลือกซื้อสินค้าที่ราคาถูกที่สุดจากใบปลิว" หญิงวัย 70 ปี กล่าว ทำให้เวลานี้แนวโน้มการประหยัดนี้พบได้ทั้งในการซื้อสินค้าอุปโภคบริโภคและการรับประทานอาหารนอกบ้าน จึงไม่น่าแปลกใจที่เจ้าของร้านราเม็งลังเลที่จะขึ้นราคา ท่ามกลางการแข่งขันที่รุนแรงในตลาด

เมื่อต้นทุนพุ่งสูง ราเมงจะอยู่ที่ราคาเดิมไม่ได้อีกต่อไป

ราเมนจะชามละ 1,000 เยนจะเป็นเรื่องปกติสำหรับร้านราเมงหลายแห่งในโตเกียวและที่อื่นๆ แต่ร้านที่ยังคงราคาไว้ที่ 600-800 เยนตั้งแต่ก่อนเกิดโรคระบาดยังคงได้รับผลกระทบ โดยเฉพาะทงคตสึราเมงที่ยังไม่สามารถปรับราคาให้สอดคล้องกับต้นทุนที่เพิ่มสูงขึ้นได้ แต่ถึงแม้จะเป็นที่นิยมในหมู่นักท่องเที่ยวและมีราคาสูงในต่างประเทศ แต่ทงคตสึราเมงในญี่ปุ่นยังคงราคาไม่แพง เช่น ร้าน Ichiran ที่มีชื่อเสียงก็ยังขายในราคา 980 เยน อย่างไรก็ตาม เจ้าของร้านราเมงบางรายมองว่าราคานี้ไม่เป็นธรรมและส่งผลกระทบต่อธุรกิจ

โคตะ ไค เจ้าของร้านราเมง Debuchan ในโตเกียว ได้ออกมาแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหานี้อย่างตรงไปตรงมา ฮากาตะทงคตสึราเมงของเขาปรับราคาขึ้น 60% ในช่วงสองปีครึ่งที่ผ่านมา จาก 690 เยนในปี 2021 เป็น 1,100 เยนในปี 2024 จากการให้สัมภาษณ์กับ Toyo Keizai โคตะกล่าวว่าเขาตระหนักดีว่าลูกค้าไม่ได้แค่ซื้อชามซุป แต่พวกเขากำลังจ่ายเพื่อทักษะที่สั่งสมมาหลายปี รสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ และส่วนผสมคุณภาพสูง ราคาควรสะท้อนต้นทุนการผลิตเหล่านี้ โคตะกำลังเป็นผู้นำในการเคลื่อนไหวครั้งนี้ โดยมีเป้าหมายที่จะสร้างมาตรฐานใหม่ให้กับอุตสาหกรรม "เท่าที่ผมทราบ ผมไม่คิดว่าจะมีร้านอื่นที่ตั้งราคาฮากาตะราเมงไว้ที่ 1,100 เยน ผมเชื่อว่าวันนั้นจะมาถึงในที่สุด แต่ผมเลือกที่จะเป็นผู้นำและไม่รอให้คนอื่นทำ" เขากล่าว

การปรับราคา คือทางรอดในยุคที่เงินเฟ้อพุ่งสูง

ในช่วงครึ่งแรกของปี พบว่ามีบริษัททั่วประเทศถึง 4,800 แห่งที่ต้องยุติการดำเนินธุรกิจ ซึ่งถือเป็นสถิติสูงสุดนับตั้งแต่ปี 2014 โดยภาคบริการได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง มีการปิดกิจการมากถึง 1,228 แห่ง สำหรับธุรกิจขนาดเล็ก เช่น ร้านราเมง ภาวะเงินเฟ้อที่ไม่สามารถควบคุมได้ทำให้การปิดกิจการกลายเป็นภัยคุกคามที่เพิ่มขึ้น และสำหรับผู้ประกอบการหลายราย นี่คือความจริงที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้

ในสถานการณ์เช่นนี้ การปรับราคาสินค้าและบริการทั่วทั้งอุตสาหกรรมดูเหมือนจะเป็นมาตรการเดียวที่จะสามารถป้องกันการล้มละลายได้ แม้ว่าอาหารที่เราชื่นชอบอาจจะมีราคาสูงขึ้น แต่ในช่วงเวลาที่ท้าทายเช่นนี้ จำเป็นต้องมีการเปลี่ยนแปลงที่ยากลำบากแต่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ เราอาจจะต้องจ่ายเงินเพิ่มอีก 200 เยนสำหรับราเมงหนึ่งชาม แต่การจ่ายเงินเพิ่มเล็กน้อยนี้อาจคุ้มค่า เพื่อให้ร้านที่เราโปรดปรานยังคงเปิดให้บริการ และป้องกันปัญหาการว่างงานที่อาจเกิดขึ้นในวงกว้าง

อนาคตของราเม็งในญี่ปุ่น

วิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นกับร้านราเม็งในปัจจุบันสะท้อนให้เห็นถึงความเปราะบางของธุรกิจขนาดเล็กในยุคที่เศรษฐกิจผันผวน แต่ในวิกฤตย่อมมีโอกาส ร้านราเม็งที่สามารถปรับตัวและหาทางออกจากวิกฤตนี้ได้ อาจจะแข็งแกร่งขึ้นและเติบโตต่อไปได้ในอนาคต การปรับราคาอาจเป็นเพียงจุดเริ่มต้น ร้านราเม็งอาจต้องพิจารณาปรับเปลี่ยนรูปแบบธุรกิจ ลดต้นทุน หรือเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าและบริการ เพื่อดึงดูดลูกค้าและสร้างความแตกต่างจากคู่แข่ง นอกจากนี้ การร่วมมือกันในอุตสาหกรรม การหาแหล่งวัตถุดิบที่มีราคาถูกลง หรือการใช้เทคโนโลยีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงาน ก็อาจเป็นหนทางที่จะช่วยให้อุตสาหกรรมราเม็งก้าวผ่านช่วงเวลาที่ยากลำบากนี้ไปได้

แม้ว่าอนาคตของราเม็งในญี่ปุ่นอาจจะยังไม่แน่นอน แต่สิ่งหนึ่งที่แน่นอนคือ ราเม็งยังคงเป็นอาหารที่อยู่ในหัวใจของชาวญี่ปุ่น และเป็นสัญลักษณ์ของวัฒนธรรมอาหารที่แข็งแกร่งและมีความหลากหลาย ด้วยความคิดสร้างสรรค์และความมุ่งมั่นของผู้ประกอบการ เชื่อว่าราเม็งจะยังคงเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมอาหารญี่ปุ่นต่อไป แม้ในยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป

ที่มา unseenjapan