ศาลเยอรมนีเริ่มสืบเกษตรกรเปรูฟ้องบริษัทพลังงาน ทำโลกร้อน น้ำแข็งละลาย

ศาลเยอรมนีพิจารณาคดียื่นฟ้องโดยชาวนาชาวเปรูต่อบริษัท RWE บริษัทพลังงานสัญชาติเยอรมนี เหตุปล่อยก๊าซเรือนกระจกจนส่งผลต่อการละลายของน้ำแข็งบนเทือกเขาแอนดีส เสี่ยงน้ำท่วมตามมา

ศาลชั้นสูงระดับภูมิภาค เมืองฮามม์ รัฐนอร์ธไรน์-เวสต์ฟาเลีย ประเทศเยอรมนีเริ่มกระบวนการสืบพยานแล้ววันนี้ กรณีเกษตรกรชาวเปรูรียกร้องให้ RWE จ่ายเงิน 23,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 775,000 บาท ให้โครงการป้องกันน้ำท่วมมูลค่า 3.5 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 117.9 ล้านบาท

ใครฟ้องใคร ฟ้องอะไร

ซาอูล ลูซิอาโน ลิยูยา (Saul Luciano Lliuya) เกษตรกรชาวเปรูวัย 44 ปี ร่วมด้วยกลุ่มนักเคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อม Germanwatch กล่าวว่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจกของบริษัท RWE ทำให้น้ำแข็งบนเทือกเขาแอนดีสละลาย ส่งผลให้น้ำในทะเลสาปปากาโกชา (Laguna Pacacocha) ใกล้บ้านเกิดของเขาเพิ่มสูงจนอยู่ในระดับอันตราย มีความเสี่ยงน้ำท่วมต่อบ้านของเขาและเมืองอัวราซ (Huaraz) 

ข้อเรียกร้องดังกล่าวของลิยูยาเกิดขึ้นตั้งแต่ปี 2015 ลิยูยาใช้ข้อมูลการผลิตที่ใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลในอดีตจาก Carbon Majors ชี้ว่าบริษัท RWE เป็นผู้ผลิตก๊าซเรือนกระจกที่ก่อโดยมนุษย์เกือบ 0.5% ตั้งแต่การปฏิวัติอุตสาหกรรมเป็นต้นมา และบริษัทควรแสดงความรับผิดชอบต่อสภาวะการเปลี่ยนแปลงทางสภาพภูมิอากาศตามสัดส่วนที่บริษัทก่อขึ้น

RWE ตอบโต้อย่างไร 

ด้านบริษัท RWE กล่าวว่าข้ออ้างของลิยูยานั้นไม่มีมูล ผู้ปล่อยก๊าซคาร์บอนเพียงเจ้าเดียวไม่สามารถจะรับผิดชอบภาวะเรือนกระจกเพียงผู้เดียวได้ ในส่วนหนึ่งของแถลงการณ์จาก RWE กล่าวว่า “ถ้าข้ออ้างอย่างนี้มีอยู่ภายใต้ภฎหมายเยอรมนี คนใช้รถจักรยานยนต์ทุกคนก็คงต้องร่วมรับผิดชอบเหมือนกัน”

ด้าน RWE นั้นก็มีการดำเนินการเพื่อนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมอยู่ บริษัทกำลังลดการใช้พลังงานถ่านหิน  แต่ยังคงดำเนินการโรงไฟฟ้าถ่านหินลิกไนต์หรือถ่านหินสีน้ำตาลจำนวน 7 แห่ง ซึ่งคิดเป็น 26.7% ของการผลิตพลังงานทั้งหมดของบริษัท ลดลงจาก 20 แห่งในปี 2020 และยังมีโรงงานไฟฟ้ากังหันก๊าซอีก 21 แห่งในเยอรมนี เนเธอร์แลนด์ สหราชอาณาจักร และตุรกี

และ RWE ปล่อยก๊าซคาร์บอนไปทั้งหมด 60.6 ล้านตันในปี 2023 ลดลงจาก 118 ล้านตันในปี 2-18 

ทำไมใช้เวลาเป็นทศวรรษ

ข้ออ้างดังกล่าวเคยเกิดถูกใช้ยกฟ้องมาก่อนโดยศาลเมืองเอสเซน ประเทศเยอรมนี เมืองเดียวกับที่ RWE ตั้งอยู่ เมื่อลิยูยาฟ้องบริษัทผู้ผลิตไฟฟ้าเมื่อ 10 ปีก่อน ศาลเมืองเอสเซนกล่าวว่ามีผู้ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากมายทั่วโลก ความเสี่ยงน้ำท่วมที่เป็ฯผลมาจากการละลายของน้ำแข็งไม่ได้เกิดจากบริษัท RWE เพียงผู้เดียว

ลิยูยาไม่พอใจต่อการตัดสินใจดังกล่าว จึงยื่นฟ้องต่อศาลชั้นสูงระดับภูมิภาค เมืองฮามม์ ในปี 2017 ศาลยอมรับคำร้องและกล่าวว่าจะหาหลักฐาน การสืบสวนโดยผู้เชี่ยวชาญจากศาลถูกเลื่อนไปจนถึงปี 2022 เนื่องจากการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 หนึ่งปีต่อมาผู้เชี่ยวชาญออกเอกสารยาว 200 หน้าซึ่งจะต้องถูกตรวจสอบโดยทั้งสองฝ่าย

ตามกฎหมายว่าอย่างไร

การเรียกร้องนี้อ้างอิงจากมาตรา 1004 ของประมวลกฎหมายแพ่ง ซึ่งระบุว่า หากทรัพย์สินถูกกีดขวาง เจ้าของทรัพย์สินสามารถเรียกร้องให้ผู้ที่ก่อกวนเอาการกีดขวางนั้นออกไปได้ ศาลยืนยันแล้วว่าควา

เสี่ยงน้ำท่วมที่โจทก์เสนอมานั้นเป็นเรื่องจริง แต่ต้องใช้เวลาระยะสองตรวจสอบว่าการปล่อยก๊าซคาร์บอนของ RWE มีส่วนส่งผลต่อการละลายของน้ำแข็งหรือไม่

วิทยาศาสตร์มองแบบไหน

ในปี 2021 นักวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัยอ็อกฟอร์ดและมหาวิทยาลัยวอชิงตันพิสูจน์ว่าการละลายของน้ำแข็งบนเทือกเขาแอนดีสเป็นผลมาจากภาวะโลกรวนที่สร้างโดยมนุษย์จริง และความเสี่ยงน้ำท่วมก็ส่งผลต่อผู้อยู่อาศัยบริเวณใกล้เคียง 

“ผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายกำลังพิจารณาอย่างใกล้ชิด เพื่อให้เข้าใจขอบเขตของสิ่งที่กำลังจะเกิดขึ้น [...] เพื่อสร้างแบบอย่างที่มั่นคง” เซบาสเตียน ดุยค์ อัยการศูนย์กฎหมายสิ่งแวดล้อมนานาชาติกล่าว

ฮาร์จีต สิงห์ ผู้อำนวยการและผู้ก่อตั้งของ Satat Sampada Climate Foundation ซึ่งเป็นองค์กรที่มุ่งมั่นในการทำงานเพื่อความยุติธรรมด้านสภาพอากาศระดับโลกกล่าวว่า กรณีอย่างของลิยูยา อาจสร้างแนวทางสนับสนุนทุนทางเลือกเพิ่มขึ้นมาได้ “เราสามารถเร่งเพิ่มความพยายามในการบทลงโทษให้บริษัทมีส่วนสร้างวิกฤต และเร่งดำเนินการให้ความช่วยเหลือคน ให้ฟื้นตัวจากผลกระทบที่กำลังเกิดขึ้น” สิงห์กล่าว

ข้อสรุปที่ว่าประเทศผู้ผลิตอุตสาหกรรมควรแสดงความรับผิดชอบช่วยบรรเทาผลกรพทบจากภาวะโลกรวน อย่างการเพิ่มขึ้นของระดับน้ำทะเล พายุรุนแรง หรือคลื่นความร้อนนั้น เป็นประเด็นถกเถียงในการประชุม COP ครั้งที่ 29 ที่กรุงบากุ อาเซอร์ไบจาน เมื่อปลายปี 2024 ที่ผ่านมา

หลังจากนั้น เมื่อโดนัลด์ ทรัมป์เข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดี เขาได้ถอนตัวจากแนวทางของสหประชาชาติดังกล่าว ขณะที่ประเทศพัฒนาแล้วอื่นๆ แบ่งงบประมาณการให้ความช่วยเหลือไปที่ปัญหาภายในประเทศ หรือมีข้อป้องกันการใช้จ่ายของตนแทน

คดีดังกล่าวจะกลายเป็นแบบอย่างของการดำเนินคดีด้วยการเรียกร้องให้บริษัทขนาดใหญ่แสดงความรับผิดชอบต่อการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในอดีต และเรียกร้องให้บริษัทเเหล่านั้นสนับสนุนกองทุนช่วยเหลือชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากสิ่งแวดล้อม

อ้างอิง: Reuters