เป็นเวลาเกือบสองปีแล้ว นับตั้งแต่ที่ ‘อีลอน มัสก์’ เข้าซื้อกิจการทวิตเตอร์ หรือ ‘X’ ในตอนนี้ ซึ่งได้เกิดความเปลี่ยนแปลงมากมาย จนทำให้ผู้ใช้งานบางส่วนไม่พอใจ โดยเฉพาะผลการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ครั้งล่าสุด ที่ยังคงร้อนระอุอย่างต่อเนื่อง ทำให้ผู้ใช้งาน X หลายคนรู้สึกไม่พอใจกับทิศทางของแพลตฟอร์ม โดยมองว่า X ไม่ใช่ ‘จัตุรัสแห่งเมืองดิจิทัล’ ที่เคยสัญญาไว้อีกต่อไป
หลายคนจึงหันไปใช้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียแบบกระจายอำนาจอย่าง ‘Bluesky’ ซึ่งเป็นคู่แข่งของ X และมีอัตราการเติบโตอย่างต่อเนื่อง จากผู้ใช้มากกว่า 9 ล้านคนในเดือนกันยายน เป็นมากกว่า 14.6 ล้านคนภายในกลางเดือนพฤศจิกายน ด้วยอัตราผู้ใช้งานใหม่ที่เพิ่มขึ้นมากกว่า 700,000 รายในสัปดาห์ที่ผ่านมา
Bluesky เป็นแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียแบบกระจายศูนย์ (decentralized) ที่พัฒนาโดย ‘แจ็ค ดอร์ซีย์’ (Jack Dorsey) อดีตซีอีโอของทวิตเตอร์ ที่มีแนวคิดสร้างเครือข่ายสังคมออนไลน์ที่ไม่ผูกขาดกับบริษัทใด และให้ผู้ใช้สามารถควบคุมข้อมูลและความเป็นส่วนตัวได้ดีขึ้น ต่างจากแพลตฟอร์มรวมศูนย์แบบดั้งเดิม
Bluesky ใช้โปรโตคอลแบบเปิดที่เรียกว่า ‘AT Protocol’ ที่ช่วยให้ข้อมูลกระจายตัว และควบคุมได้จากผู้ใช้งานเอง ทำให้การเซ็นเซอร์จากศูนย์กลางทำได้ยากขึ้น อินเทอร์เฟซการใช้งานก็คล้ายกับ X หรือ เช่นกัน แต่เพิ่มตัวเลือกในการปรับแต่งอัลกอริทึม และการดูแลชุมชนเฉพาะกลุ่มได้ ซึ่งเป็นจุดที่หลายคนชื่นชอบ
หลังจากเริ่มเปิดตัวให้ใช้งานเฉพาะผู้ได้รับเชิญในปีแรก Bluesky ค่อยๆ ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะเมื่อ Threads เปิดตัวในเดือนกรกฎาคม ปี 2023 Bluesky มียอดดาวน์โหลดสูงถึง 1 ล้านครั้งภายในเวลาอันรวดเร็ว และในเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2024 ก็เริ่มเปิดให้ใช้งานทั่วไป ส่งผลให้จำนวนผู้ใช้เพิ่มขึ้น จนกระทั่งภายในเดือนตุลาคม มีผู้ใช้งานมากกว่า 10 ล้านคน
ส่วนผลการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ครั้งล่าสุด ผู้ใช้งาน X หลายราย ย้ายมาใช้ Bluesky จนทำให้แพลตฟอร์มขึ้นติดอันดับ 2 แอปพลิเคชัน iPhone ยอดนิยม ใน App Store ของสหรัฐอเมริกาในช่วงสั้นๆ โดยขึ้นมาจากอันดับ 27 ในวันถัดจากวันเลือกตั้ง และล่าสุด แอป Blueksy ตกลงมาเล็กน้อยมาอยู่ที่อันดับ 3 ตามหลัง ‘Threads’ และ ‘ChatGPT’ ของ Meta
นอกจากนี้ ข้อมูลของ Appfigures พบว่า ยอดดาวน์โหลด Bluesky ในสหรัฐอเมริกาเติบโตขึ้น 933% ตั้งแต่ต้นปี 2024 นี้ โดยเฉพาะในวันที่ 10 พฤศจิกายน เพิ่มขึ้นมากถึง 624% เมื่อเทียบกับวันที่ 1 พฤศจิกายน ในขณะที่ยอดดาวน์โหลด X เติบโตขึ้นเพียง 48% ตั้งแต่ต้นปี
Emily Lu สมาชิกทีม Bluesky กล่าวกับ TechCrunch ว่า ผู้ใช้รายใหม่ของ Bluesky ส่วนใหญ่มาจากสหรัฐอเมริกา แคนาดา และสหราชอาณาจักร โดยพบว่า ระดับกิจกรรมการมีส่วนร่วมเพิ่มขึ้นในทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นยอดไลค์ ผู้ติดตาม บัญชีใหม่ รวมถึงชุมชนตั้งแต่ Swifties ถึง แฟนกีฬาและนักข่าว
Jay Graber ซีอีโอของ Bluesky เผยว่า การมีส่วนร่วมใน Bluesky มักจะสูงกว่าใน X ซึ่งไม่ใช่แนวโน้มใหม่ แม้ว่า X จะยังคงมีจำนวนผู้ใช้งานเยอะอยู่ เนื่องจากผู้ใช้จำนวนมากเพียงแค่ ‘ละทิ้ง’ บัญชี X ของตน แต่ไม่ได้ลบบัญชีของตน ในขณะที่ Bluesky มีแนวโน้มที่จะมี ‘ผู้โพสต์’ ในเปอร์เซ็นต์ที่สูงกว่า
ย้อนไปในช่วงฤดูใบไม้ร่วง ปี 2022 อีลอน มัสก์ ในฐานะผู้บริหารของ Telsa และ SpaceX เคยสัญญาหลังจากการเข้าซื้อกิจการ Twitter ด้วยมูลค่ากว่า 44,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 1.52 ล้านล้านบาทว่า ตนจะเปลี่ยนการซื้อกิจการในครั้งนี้ ให้เป็นแพลตฟอร์มที่สามารถแสดงความคิดเห็นอย่างเสรี ไม่ว่าจะเป็นประเด็นทางการเมืองหรือสังคมก็ตาม
อย่างไรก็ตาม มัสก์กลับใช้แพลตฟอร์มเพื่อส่งเสริมมุมมองฝ่ายขวา สนับสนุนและรณรงค์แคมเปญการหาเสียงให้ทรัมป์ และระงับบัญชีผู้ใช้งานในอัตราที่สูงกว่าเดิม สะท้อนได้จากข้อมูลรายงานความโปร่งใสของ X ที่เผยว่า บัญชีผู้ใช้งานกว่า 5.3 ล้านรายถูกระงับในครึ่งปีแรก 2024 เมื่อเทียบกับเพียง 1.6 ล้านรายในครึ่งปีแรก 2022
แม้มัสก์เคยคิดว่า ทวิตเตอร์เข้าข้างฝ่ายซ้าย แต่เขาก็ไม่ได้ปรับปรุงแอปให้เป็นแพลตฟอร์มที่เป็นกลาง รายงานการศึกษาพบว่า แพลตฟอร์มมีการส่งเสริมทัศนคติทางการเมือง และรณรงค์สนับสนุนทรัมป์ได้อย่างเหลือเชื่อ โดยเฉพาะโพสต์ทางการเมืองที่เอนเอียงไปทางฝ่ายขวาของมัสก์ ปรากฏในฟีดของผู้ใช้งาน X แม้พวกเขาจะไม่ได้ติดตามเขา หรือมีส่วนร่วมกับเนื้อหาของเขาก็ตาม
นอกจากนี้ X ถูกวิจารณ์อย่างต่อเนื่อง ในเรื่องนโยบายความเป็นส่วนตัวและการบล็อก ซึ่งสร้างความไม่พอใจให้ผู้ใช้งานจำนวนมาก เช่น การที่ X ประกาศใช้ข้อมูลจากเนื้อหา รูปภาพ หรือวิดีโอของผู้ใช้งานในการฝึกระบบ AI โดยไม่มีค่าลิขสิทธิ์ และไม่มีการจำกัดการใช้งาน ทำให้หลายคนรู้สึกกังวลถึงจริยธรรม และการใช้ข้อมูลส่วนบุคคลอย่างโปร่งใส
บางคนกังวลว่า Bluesky จะกลายเป็นแพลตฟอร์มที่ลำเอียง หากมีพวกเสรีนิยมที่ออกจาก X ไป แต่ธรรมชาติของการสร้างแพลตฟอร์มนั้น ไม่เอื้อต่อการถูกขับเคลื่อนโดยมุมมองทางการเมืองของเจ้าของ จากฟีเจอร์การบล็อก การสร้างอัลกอริทึมและฟีดที่กำหนดเองได้ และการมีบริการควบคุมของตนเอง เพื่อปรับแต่งแอปให้เป็นไปตามความชอบของตนเอง
ความสนใจใน Bluesky เพิ่มขึ้นมาสักระยะแล้ว และไม่ใช่แค่เพราะโครงสร้างพื้นฐานและการออกแบบของมันเท่านั้น Bluesky ได้รับประโยชน์จากการเติบโตครั้งอื่นๆ ก่อนหน้านี้ เช่น เมื่อ X ถูกแบนในบราซิล และ Threads ที่กำลังจัดการกับปัญหาด้านการควบคุมดูแล และข้อมูลที่ผิดพลาดในช่วงหลังๆ นี้ แม้จะมีผู้ใช้งานรายเดือนทะลุ 275 ล้านคนเมื่อไม่นานนี้ ซึ่งมากกว่า Bluesky มาก
แต่การเติบโตครั้งล่าสุดนี้ เป็นสัญญาณบ่งชี้ว่า ผู้ใช้งาน X ฝ่ายซ้ายจำนวนมากขึ้นกำลังตัดสินใจที่จะเลิกใช้ X และหากไม่มีการโต้เถียงทางการเมืองที่ขัดแย้งกัน อนาคตของ X ในฐานะ ‘จัตุรัสแห่งเมืองดิจิทัลระดับโลก’ ก็ไม่แน่นอนยิ่งขึ้น
ที่มา TechCrunch 1, TechCrunch 2, The Verge 1, The Verge 2