เปลี่ยนย่าน สร้างสรรค์ – สร้างเมือง นวัตกรรม – เคลื่อนชุมชน ออนไลน์
เมื่อเร็วๆนี้ที่งาน sx sustainability expo 2023 ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ มีหัวข้อ เสวนา เรื่อง เปลี่ยนย่าน สร้างสรรค์ สร้างเมือง นวัตกรรม เคลื่อนชุมชน ออนไลน์ การขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก ยกระดับผู้นำ ต่อยอดทักษะชุมชน สร้างรายได้เสริมเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน โดยได้วิทยากรผู้ทรงคุณวุฒิ ทั้ง 3 ท่านได้แก่ คุณปรัชญา ไพโรจน์กุลมณี ผู้อําานวยการกองพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ หรือ DBD,คุณชาญวิทย์ รัตนราศรี ผู้จัดการส่งเสริมนวัตกรรม ฝ่ายโครงสร้างพื้นฐานนวัตกรรม สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA) และ คุณมณฑิณี ยงวิกุล ผู้อํานวยการสํานักงานพัฒนาพื้นที่ เศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) CEA ที่ได้มาให้ความรู้และมุมมองใหม่ๆที่น่าสนใจเกี่ยวกับ เปลี่ยนย่าน สร้างสรรค์ – สร้างเมือง นวัตกรรม – เคลื่อนชุมชน ออนไลน์ โดยเนื้อหาสาระสําคัญมีดังนี้
นวัตกรรมจะเปลี่ยนย่านได้อย่างไร
คุณชาญวิทย์ รัตนราศรี ผู้จัดการส่งเสริมนวัตกรรม ฝ่ายโครงสร้างพื้นฐานนวัตกรรม สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA) ได้ให้ความเห็นว่า ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่า นวัตกรรมสามารถนำมาเปลี่ยนย่านได้อย่างไร คือ การนำองค์ความรู้หรือความคิดสร้างสรรค์มาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคม โดยก่อให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจ เช่น การเพิ่มรายได้ การสร้างงาน หรือลดต้นทุน และก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคม เช่น การยกระดับคุณภาพชีวิต การสร้างสุขภาวะที่ดี หรือการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ สร้างความยั่งยืนให้กับสังคม เป็นต้น นอกจากนี้ งานวิจัยนั้นจะต้องถูกนำไปใช้ประโยชน์เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นได้
สำหรับตัวอย่างที่ใช้นวัตกรรมเปลี่ยนย่าน สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติได้ทำงานร่วมกับชุมชนแห่งหนึ่งในจังหวัดพัทลุง เพื่ออนุรักษ์วิถีประมงพื้นบ้านและเพิ่มรายได้ให้กับชุมชน โดยการนำเทคโนโลยีมาพัฒนาระบบการเพาะเลี้ยงปลาลูกเบ้ ซึ่งเป็นปลาท้องถิ่นที่ใกล้สูญพันธุ์ โดยปลาลูกเบ้ไม่สามารถเลี้ยงได้ในบ่อเลี้ยงแบบเดิม แต่สามารถเลี้ยงได้ในบ่อซีเมนต์โดยใช้เทคโนโลยีจากมหาวิทยาลัยทักษิณ จากนั้นได้พัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงนิเวศเพื่อนำเสนอเรื่องราวของปลาลูกเบ้และวิถีชีวิตชุมชน ส่งผลให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้นทั้งจากการท่องเที่ยวและการแปรรูปปลาลูกเบ้ นอกจากนี้ ยังเป็นการอนุรักษ์ปลาลูกเบ้ให้คงอยู่ต่อไป ดังนั้นประเทศไทยจำเป็นต้องส่งเสริมให้เกิดนวัตกรรมใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่อง เพื่อให้สามารถแข่งขันกับประเทศอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ชุมชนออนไลน์ เป็น นวัตกรรม เปลี่ยนย่าน สร้างเมือง ได้อย่างไร
คุณปรัชญา ไพโรจน์กุลมณี ผู้อํานวยการกองพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ หรือ DBD ได้แสดงความคิดเห็นว่า ชุมชนออนไลน์เป็นนวัตกรรมเทคโนโลยีใหม่ที่จะช่วยทำให้ชุมชนต่างๆ ทั่วประเทศสามารถอยู่ได้อย่างยั่งยืน โดยการนำเทคโนโลยีอีคอมเมิร์ซมาช่วยกระจายสินค้าและบริการของชุมชนออกไปสู่ตลาดที่กว้างขึ้น สำหรับการที่จะนำชุมชนเข้าสู่อีคอมเมิร์ซนั้น เราจะต้องหาชุมชนที่มีความพร้อมในการขายสินค้าอยู่แล้ว โดยเน้นที่สินค้าที่มีเอกลักษณ์และคุณภาพสูง จากนั้นจะช่วยส่งเสริมให้ชุมชนสร้างตัวตน หรือ การให้ความช่วยเหลือด้านเทคโนโลยี เช่น การจัดทำเว็บไซต์หรือแพลตฟอร์มขายออนไลน์และนำเสนอสินค้าของตนเองในรูปแบบที่ดึงดูดใจผู้บริโภค เช่น การถ่ายคลิปสาธิตวิธีการผลิตสินค้า หรือแชร์เรื่องราวเบื้องหลังการผลิตและหากความร่วมมือระหว่างชุมชนและเทคโนโลยีอีคอมเมิร์ซนี้ จะช่วยทำให้ชุมชนสามารถพัฒนาเศรษฐกิจและยกระดับความเป็นอยู่ของชุมชนได้อย่างยั่งยืน
ตัวอย่างของชุมชนออนไลน์ที่ประสบความสำเร็จ กลุ่มผู้ประกอบการท่องเที่ยวในไทย ประสบความสำเร็จในการขายแพ็คเกจทัวร์ออนไลน์ โดยใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ของ Agoda หรือ กลุ่มเกษตรกร ประสบความสำเร็จในการขายสินค้าเกษตรออนไลน์ เช่น ข้าว ผัก ผลไม้ โดยใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ของ Amazon เป็นต้น
การสร้างเมืองสร้างสรรค์จะช่วยพัฒนาชุมชนได้อย่างไร
คุณ มณฑิณี ยงวิกุล ผู้อํานวยการสํานักงานพัฒนาพื้นที่ เศรษฐกิจสร้างสรรค์ (องค์การมหาชน) CEA ได้เล่าถึงการพัฒนาย่านสร้างสรรค์เป็นแนวคิดในการพัฒนาชุมชนหรือพื้นที่ด้วยความคิดสร้างสรรค์ ไม่ได้จำกัดเฉพาะกลุ่มหนุ่มสาวนักสร้างสรรค์ แต่เป็นการใช้ความคิดสร้างสรรค์ของทุกคนในชุมชนให้เกิดประโยชน์ในด้านเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิต สำหรับด้านเศรษฐกิจ ก็ยังมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาสินค้าและบริการ การสร้างบรรยากาศในพื้นที่ให้น่าเที่ยว และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างภาคธุรกิจ ภาครัฐ และภาคประชาสังคม เมื่อเศรษฐกิจดี คุณภาพชีวิตก็ดีตาม จนสามารถมุ่งเน้นที่การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและสาธารณูปโภค การปรับปรุงสภาพแวดล้อม และการสร้างกิจกรรมและบริการที่ตอบสนองความต้องการของชุมชน การพัฒนาย่านสร้างสรรค์เป็นแนวทางในการพัฒนาชุมชนหรือพื้นที่อย่างยั่งยืน โดยอาศัยความคิดสร้างสรรค์ของทุกคนในชุมชนให้เกิดประโยชน์ทางเศรษฐกิจและคุณภาพชีวิต
ตัวอย่างการพัฒนาย่านสร้างสรรค์ในประเทศไทย ได้แก่ ย่านเจริญกรุง ย่านศรีจันทร์ และย่านพระนคร ย่านเหล่านี้มีการพัฒนาสินค้าและบริการด้านศิลปะ วัฒนธรรม และการออกแบบ เพื่อสร้างบรรยากาศที่น่าดึงดูดใจแก่นักท่องเที่ยวและชุมชน
4 แนวคิดขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก
จากมุมมองของทั้ง 3 ท่าน แนวคิดนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้กับชุมชนและย่านต่างๆ ทั่วประเทศไทย โดยเน้นการมีส่วนร่วมของประชาชนและภาคส่วนต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อร่วมกันสร้างชุมชนและเมืองที่เข้มแข็งและยั่งยืน ดัง 4 องค์ประกอบหลัก ได้แก่
- เปลี่ยนย่าน สร้างสรรค์ – สร้างเมือง หมายถึง การส่งเสริมการพัฒนาย่านหรือชุมชนให้มีความสร้างสรรค์และมีชีวิตชีวา โดยเน้นการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรและเอกลักษณ์ของชุมชน เช่น ภูมิปัญญาท้องถิ่น วัฒนธรรม สถานที่ท่องเที่ยว ฯลฯ เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวและนักลงทุน
- นวัตกรรม – เคลื่อนชุมชน หมายถึง การนำนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาชุมชนและเศรษฐกิจฐานราก เช่น การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและการตลาด การพัฒนาผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ๆ ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ฯลฯ
- ออนไลน์ การขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก หมายถึง การใช้ประโยชน์จากช่องทางออนไลน์เพื่อขยายตลาดและเพิ่มช่องทางจำหน่ายสินค้าและบริการของชุมชน เช่น การเปิดร้านค้าออนไลน์ การทำการตลาดผ่านโซเชียลมีเดีย ฯลฯ
- การขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก ยกระดับผู้นำ ต่อยอดทักษะชุมชน สร้างรายได้เสริมเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน หมายถึง การส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพของชุมชนและคนในชุมชน เพื่อให้สามารถขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานรากได้อย่างยั่งยืน เช่น การพัฒนาผู้นำชุมชน การสร้างเครือข่ายความร่วมมือ การให้ความรู้และฝึกอบรมทักษะที่จำเป็น ฯลฯ
สรุป คำว่า "เปลี่ยนย่าน สร้างสรรค์ – สร้างเมือง นวัตกรรม – เคลื่อนชุมชน ออนไลน์" ทั้ง 3 ท่านให้ความเห็นตรงกันคือ การขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานราก ยกระดับผู้นำ ต่อยอดทักษะชุมชน สร้างรายได้เสริมเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน" เป็นการรวมแนวคิดในการพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากและชุมชนเข้าด้วยกัน โดยมุ่งเน้นไปที่การใช้ประโยชน์จากศักยภาพของชุมชน ภูมิปัญญาท้องถิ่น และนวัตกรรม เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนและสร้างรายได้อย่างยั่งยืน