Spot On : กู้เก่ง รูดเก่ง? ทำไมวัยรุ่นเกาหลีเป็นหนี้ตั้งแต่อายุยังน้อย

ท่ามกลางโลกที่หมุนเปลี่ยนอย่างรวดเร็ว ประชาชนในประเทศต่างๆทั่วโลกกำลังประสบปัญหาคล้ายคลึงกัน นั่นคือ การเป็น "หนี้" วันนี้คอลัมน์ Spot On จะพาไปสำรวจปัญหาหนี้ในประเทศต่างๆ ตอนที่ 1 เกาหลีใต้

การสร้างเนื้อสร้างตัวของหนุ่มสาวยุคใหม่ในเกาหลีใต้ ดูเป็นเรื่องไกลตัวออกไปทุกขณะ เมื่อค่าครองชีพเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่งผลทำให้คนเกาหลีใต้เป็น “หนี้” กันตั้งแต่อายุยังน้อย พวกเขาตัดสินใจกู้เงินจากทั้งธนาคาร บัตรเครดิต และสถาบันการเงินต่างๆ จนนำไปสู่คำถามที่ว่า ในยุคที่ค่าครองชีพของเกาหลีใต้สูงเกินมาตรฐานประเทศพัฒนาแล้วเช่นนี้ คนรุ่นใหม่จะสร้างตัวได้อย่างไร หรือถ้าอยากเรียนจบมหาวิทยาลัยดีๆ มีบ้าน มีรถ มีสินทรัพย์เป็นของตนเอง พวกเขาก็ต้องยอมเป็นหนี้

แต่ในขณะเดียวกัน ก็มีการตั้งคำถามว่า การที่หนุ่มสาวเป็นหนี้ตั้งแต่อายุยังน้อย เป็นเพราะพวกเขาใช้จ่ายเกินตัว และตามกระแสตลอดเวลา? เพราะเกาหลีใต้เป็นประเทศที่ขึ้นชื่อเรื่องความใส่ใจในเทรนด์และการเปลี่ยนแปลงของกระแสนิยม ไม่ว่าจะเป็น แฟชั่น ความงาม เทคโนโลยี หรือไลฟ์สไตล์ ซึ่งได้รับอิทธิพลจากโซเชียลมีเดียและวัฒนธรรมป๊อป (K-pop, K-drama)

เมื่ออยากมีต้นทุน ก็ต้องกู้? 

ชายหนุ่มชาวเกาหลีวัย 28 ปีคนหนึ่ง ตัดสินใจย้ายมาอยู่ที่กรุงโซลตั้งแต่ปี 2017 เขากู้เงินจากธนาคารออมทรัพย์แห่งหนึ่งเป็นจำนวน 4 ล้านวอน หรือประมาณ 93,000 บาท ด้วยอัตราดอกเบี้ยที่สูงกว่า 10% ต่อปี หนี้สินของเขาเพิ่มพูนขึ้นเรื่อยเรื่อยจากการกู้ยืมผ่านบริษัทบัตรเครดิตและธนาคารออนไลน์ จนกระทั่งในท้ายที่สุด เขามีหนี้สูงถึง 28.5 ล้านวอน หรือประมาณ 662,000 บาท ส่งผลให้เขาถูกจัดอยู่ในกลุ่มผู้ผิดนัดชำระหนี้

แม้ว่าเขาจะได้รับความช่วยเหลือด้วยการปรับโครงสร้างหนี้จากหน่วยงานให้คำปรึกษาด้านสินเชื่อและการฟื้นฟูทางการเงิน รวมถึงเข้าร่วมหลักสูตรตัดต่อวิดีโอที่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐเพื่อหางานทำ แต่จนถึงขณะนี้ เขายังคงไม่สามารถสมัครบัตรเครดิตหรือเข้าถึงสินเชื่อส่วนใหญ่ได้

นี่คือแนวโน้มที่น่ากังวลในหมู่คนหนุ่มสาวเกาหลี โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในช่วงวัย 20 ปี ข้อมูลจากสำนักงานของ ส.ส.อี คังอิล พรรคประชาธิปไตยแห่งเกาหลี ระบุว่า ณ เดือนกรกฎาคมปี 2024 มีชาวเกาหลีในวัย 20 ปี จำนวน 65,887 คน ถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มผู้ผิดนัดชำระหนี้กับศูนย์ข้อมูลเครดิตแห่งเกาหลี (KCIS) เพิ่มขึ้น 25.3% จาก 52,580 คนในปี 2020 สะท้อนให้เห็นถึงจำนวนคนหนุ่มสาวที่ต้องเผชิญภาระหนี้สิน ก่อนที่จะมีโอกาสสร้างตัวในสังคม

อัตราการเพิ่มขึ้นของกลุ่มเสี่ยงด้านเครดิตในวัย 20 ปี สูงกว่ากลุ่มอายุอื่น ๆ อย่างมีนัยสำคัญ ขณะที่จำนวนผู้มีความเสี่ยงด้านเครดิตโดยรวมเพิ่มขึ้นประมาณ 8% จาก 548,730 คนในปี 2021 เป็น 592,567 คนในเดือนกรกฎาคมปี 2024 และ กลุ่มคนวัย 20 ปีกลับมีอัตราความเสี่ยงด้านเครดิตเพิ่มขึ้นถึง 25.3% 

กู้กันตั้งแต่เรียน เพราะค่าเทอมแพง

หนุ่มสาวชาวเกาหลีใต้จำนวนมากเริ่มกู้เงินกันตั้งแต่เรียนมหาวิทยาลัย โดยในปี 2024 ค่าเล่าเรียนเฉลี่ยสำหรับนักศึกษามหาวิทยาลัยและระดับอุดมศึกษาในเกาหลีใต้ อยู่ที่ประมาณ 6.83 ล้านวอนต่อปี หรือประมาณ 160,000 บาท โดยค่าเล่าเรียนในมหาวิทยาลัยเกาหลีใต้จะเพิ่มขึ้นเล็กน้อยในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และค่าใช้จ่ายที่แท้จริงจริงขึ้นอยู่กับประเภทของมหาวิทยาลัย ว่าเป็นของรัฐหรือเอกชน รวมถึงสาขาวิชาที่เลือกเรียน

แต่เนื่องจากรัฐบาลเกาหลีใต้ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่มหาวิทยาลัยอย่างจำกัด เมื่อเทียบกับมาตรฐานสากล สถาบันการศึกษาจึงต้องพึ่งพาแหล่งเงินทุนจากภาคเอกชนเป็นหลัก ในปี 2024 ค่าเล่าเรียนเฉลี่ยในมหาวิทยาลัยเอกชนอยู่ที่ประมาณ 7.6 ล้านวอนต่อปี หรือประมาณ 177,000 บาท แต่ถ้าเป็นค่าเล่าเรียนในมหาวิทยาลัยรัฐจะต่ำกว่าประมาณครึ่งหนึ่ง

หนี้ครัวเรือนพุ่งเพราะคนนิยมกู้-ใช้บัตรเครดิต

หนี้ครัวเรือนเป็นปัญหาสำคัญของเกาหลีใต้ เพราะในเวลานี้อยู่ในระดับที่สูงมาก โดยสองปัจจัยสำคัญที่ทำให้หนี้ครัวเรือนในเกาหลีใต้อยู่ในระดับสูงคือ ประชาชนใช้บัตรเครดิตกันอย่างหนัก และการกู้เพื่อไปจ่ายระบบเช่าที่อยู่อาศัยที่ไม่เหมือนใคร

นายซามูเอล รี ผู้ร่วมก่อตั้งและประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายการลงทุนของแพลตฟอร์มบริหารความมั่งคั่ง ที่ชื่อว่า Endowus เปิดเผยว่า  ระบบเช่าบ้านในเกาหลีใต้แตกต่างจากที่อื่นทั่วโลก โดยผู้เช่าจะต้องจ่ายเงินมัดจำที่เรียกว่า “จอนเซ” (jeonse) แทนการจ่ายค่าเช่ารายเดือน 

จอนเซจะเป็นเงินมัดจำที่คิดประมาณ 50%-80% จากราคาตลาดของอสังหาริมทรัพย์ชิ้นนั้น และเมื่อสิ้นสุดสัญญาเช่า เงินมัดจำนี้จะถูกคืนให้กับผู้เช่า สำหรับเจ้าของบ้าน เงินจอนเซเปรียบเสมือนเงินกู้แบบปลอดดอกเบี้ยที่พวกเขาสามารถนำไปลงทุนต่อได้

อย่างไรก็ตาม ผู้เช่าส่วนใหญ่ก็มักจะกู้เงินเพื่อใช้เป็นเงินจอนเซ ซึ่งนายรีระบุว่า ส่งผลให้ระบบที่อยู่อาศัยมีภาระหนี้สูงและเป็นปัญหาสำคัญต่อเศรษฐกิจ

แม้ว่าระดับหนี้ครัวเรือนต่อ GDP โดยรวมของเกาหลีใต้จะไม่ได้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่การปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยทำให้ภาระการชำระหนี้ของประชาชนเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นประเด็นหลักที่ธนาคารกลางเกาหลีใต้และรัฐบาลกังวล

นายรียังชี้ให้เห็นว่า แม้ธนาคารกลางเกาหลีใต้จะปรับลดอัตราดอกเบี้ยลงสองครั้งจนอยู่ที่ 3% ในช่วงปลายปีที่ผ่านมา แต่ธนาคารพาณิชย์กลับไม่ได้ส่งต่ออัตราดอกเบี้ยที่ลดลงให้กับผู้บริโภค นั่นหมายความว่า แม้ธนาคารกลางจะลดดอกเบี้ย แต่ต้นทุนดอกเบี้ยเงินกู้ของผู้เช่าไม่ได้ลดลงตามไปด้วย

บ้านแพงจนจ่ายแทบไม่ไหว

สาเหตุที่คนมักนิยมจ่ายค่าเช่าแบบจอนเซ ถึงแม้จะต้องจ่ายเงินก้อนใหญ่มาก ก็เพราะคุ้มค่ากว่าการจ่ายรายเดือน เนื่องจากตอนที่หมดสัญญาย้ายออก คนเช่าจะได้รับเงินมัดจำก้อนนั้นคืน  คนเช่าจึงมักยอมกัดฟันไปกู้มาดีกว่ายอมจ่ายรายเดือน เพราะราคาเช่าบ้านที่กรุงโซลแพงมาก 

อัตราส่วนราคาบ้านต่อรายได้ (PIR) ในกรุงโซลอยู่ที่ 25  ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยของเมืองใหญ่อื่น ๆ เช่น นิวยอร์ก อยู่ที่ 11  และโคเปนเฮเกน อยู่ที่ 9 ขณะที่องค์การ Habitat for Humanity ภายใต้สหประชาชาติแนะนำว่า อัตราส่วน PIR ควรอยู่ระหว่าง 3-5 เพื่อให้คนสามารถเข้าถึงที่อยู่ได้ 

ขณะที่ค่าเช่ารายเดือนเฉลี่ยของบ้านใหม่ในพื้นที่รอบนอกกรุงโซล ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยหลักของคนรุ่นใหม่ในช่วงอายุ 20-30 ปี พุ่งขึ้นถึง 1.1 ล้านวอน ประมาณ 24,000 บาท ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 30% ของรายได้ต่อเดือนของคนหนุ่มสาวเลยทีเดียว

ส่วนที่อยู่อาศัยที่ได้รับความนิยมมากที่สุดสำหรับประชาชนในกรุงโซลคือ อะพาร์ตเมนต์  โดยนับจนถึงเดือนกรกฎาคม ปี 2024 ราคาซื้อบ้านในกรุงโซลโดยเฉลี่ยอยู่ประมาณ 839 ล้านวอน หรือประมาณ 20 ล้านบาท ขณะที่ราคาอะพาร์ตเมนต์โดยเฉลี่ยในกรุงโซลอยู่ที่ราว 1 พันล้านวอน หรือประมาณ 24 ล้านบาท 

ค่าครองชีพเกาหลีใต้สูงเกินมาตรฐานประเทศพัฒนาแล้ว

เกาหลีใต้ยังเป็นหนึ่งในประเทศที่มีค่าครองชีพสูง โดยธนาคารแห่งประเทศเกาหลียังเปิดเผยผลการวิเคราะห์เปรียบเทียบค่าครองชีพระหว่างเกาหลีกับประเทศพัฒนาแล้ว พบว่า ราคาสินค้าอุปโภคบริโภคในเกาหลีใต้สูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศพัฒนาแล้วถึง 56% ขณะที่ค่าที่พักอาศัยแพงกว่าถึง 23% 

แต่ในทางกลับกัน ค่าไฟฟ้า แก๊ส และค่าน้ำประปาในเกาหลีใต้ถูกกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศพัฒนาแล้วถึง 36% อันเป็นผลจากนโยบายของรัฐบาลที่ตรึงราคา โดยการแบกรับภาระขาดทุนของรัฐวิสาหกิจด้วยเหตุผลทางการเมือง

BOK ชี้ว่า ราคาอาหารที่แพงเกินไปในเกาหลีใต้เกิดจากปัจจัยหลายประการ ได้แก่ ผลผลิตทางการเกษตรที่ต่ำ ความเปิดกว้างในการนำเข้าผลไม้และผักจากต่างประเทศที่จำกัด โดยสัดส่วนการนำเข้าผลไม้ของเกาหลีใต้อยู่ที่ต่ำกว่า 40% เมื่อเทียบกับสหรัฐฯ ที่มีอัตราการนำเข้ามากกว่า 70% และต้นทุนการกระจายสินค้าที่สูงเกินควร โดยคิดเป็น 50% ของราคาขายปลีกเลย

ภาคเกษตรกรรมของเกาหลีใต้มีผลิตภาพแรงงานอยู่ในระดับต่ำที่สุดในกลุ่มประเทศ OECD เนื่องจากพื้นที่ทำการเกษตรและเลี้ยงสัตว์มีน้อย และประชากรในกลุ่มเกษตรกรส่วนใหญ่เป็นผู้สูงวัย 

ค่าอาหารแพงขึ้นทุกปี

โคเรียแฮโรลด์รายงานว่า มีการเปิดเผยราคาค่าอาหารเฉลี่ยรายเดือนสำหรับ 8 เมนูยอดนิยมในเกาหลีใต้ ได้แก่ จาจังมยอน (jajangmyeon), คัลกุกซู (kalguksu), แนงมยอน (naengmyeon), หมูสามชั้นย่าง (samgyeopsal), ไก่ตุ๋นโสม (samgyetang), แกงกิมจิ (kimchi-jjigae), คิมบับ (gimbap), และ ข้าวยำเกาหลี (bibimbap) โดยมีการแยกข้อมูลตามประเภทอาหารและภูมิภาค ระหว่างปี 2014-2024 

พบว่า ในกรุงโซล ค่าเฉลี่ยของบะหมี่เย็นแนง-มยอนในเดือนมีนาคมปี 2024 อยู่ที่ 11,462 วอน หรือประมาณ 267 บาท

แนง-มยอน เป็นอาหารที่ราคาเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงปีที่ผ่านมา เพราะเพิ่มขึ้นจากเมื่อเดือนมีนาคมปี 2023 ถึง 7.2 % ส่วนคิมบับราคาเพิ่มขึ้นในช่วงหนึ่งปี 6.4% เป็น 3,232 วอน หรือประมาณ 75 บาท และข้าวยำเกาหลีเพิ่มขึ้น 5.7% มาอยู่ที่ 10,769 วอน หรือราว 250 บาท

ส่วนแกงกิมจิสำหรับหนึ่งที่ และข้าวสวย ปรับตัวเพิ่มขึ้น 4% จากปีก่อนหน้า เช่นเดียวกันกับจาจังมยอน หรือบะหมี่ดำ ส่วนคัลกุกซูและไก่ตุ๋นโสมเพิ่มขึ้น 3.5% และ 3.1%ตามลำดับ ขณะที่หมูย่างราคาเฉลี่ยอยู่ที่ 19,514  วอน หรือ 455 บาท ปรับขึ้นน้อยที่สุดในบรรดาอาหาร 8 ชนิด คือ 1.4%

ราคาค่าอาหารที่สูงขึ้นเป็นผลมาจากต้นทุนวัตถุดิบที่ปรับตัวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการรับประทานอาหารนอกบ้านของประชาชนสูงขึ้นตามไปด้วย

สรุป

ค่าครองชีพที่สูงขึ้นถูกมองว่าเป็นสาเหตุหลักของการที่ทำให้คนหนุ่มสาวเป็นหนี้ และพวกเขาไม่พร้อมที่จะมีลูก นำมาสู่ปัญหาอัตราการเกิดต่ำ ในหลายกรณี คนหนุ่มสาวจำเป็นต้องกู้เงินเพื่อบ้านหรือที่อยู่อาศัย หรือพยยามลงทุนในสินทรัพย์ที่เสี่ยง เพื่อหารายได้ให้มากพอที่จะทำให้พวกเขาซื้อบ้านได้ การสร้างเนื้อสร้างตัวสำหรับหนุ่มสาวชาวเกาหลีใต้ทุกวันนี้จึงเป็นเรื่องยาก เหมือนกับคนรุ่นใหม่ของหลายประเทศทั่วโลก

chosun , chosun, statista, koreaherald, cnbc