ย้อนมองสถานการณ์ Sex workers หลังดูหนังออสการ์ “Anora”

ภาพยนต์ปี 2024 Anora จากผู้กำกับฌอน เบเกอร์ (Sean Baker) สร้างความตื่นตาตื่นใจให้วงการภาพยนต์ด้วยการรวบรางวัลจาก 97th Academy Award หรือ OSCARS 2025 ถึง 5 รางวัลในคืนเดียว ประกอบไปด้วย

• ภาพยนต์ยอดเยี่ยม
• ผู้กำกับยอดเยี่ยม (ฌอน เบเกอร์)
• นักแสดงนำหญิงยอดเยี่ยม (ไมกี้ เมดิสัน)
• บทภาพยนต์ดั้งเดิมยอดเยี่ยม
• การตัดต่อภาพยนต์ยอดเยี่ยม

Anora ภาพยนตร์แนวดรามาคอมเมดี้บอกเล่าเรื่องราวของโสเภณีวัยเยาว์ อโนรา จากย่านบรูกลินที่ได้แต่งงานกับ วานญา ลูกชายของผู้มีอิทธิพลชาวรัสเซียอย่างกะทันหันหลังเล่นบทแฟนสาวให้เศรษฐีหนุ่มอยู่หนึ่งสัปดาห์ แต่ความรักดุจเทพนิยายของเธอกลับพบทางตันเมื่อพ่อแม่ของสามีรู้ข่าวการแต่งงานครั้งนี้เข้า

แต่รู้หรือไม่ว่าอโนราไม่ใช่โสเภณีถูกกฎหมาย เพราะอันที่จริงแล้วการค้าประเวณียังเป็นสิ่งผิดกฎหมายในพื้นที่ส่วนใหญ่ของสหรัฐฯ วันนี้ Spotlight จะพามาสำรวจสถานะและความเป็นอยู่ของผู้ให้บริการทางเพศในสหรัฐอเมริกา รัสเซียบ้านเกิดของวานญา ตัวละครนำฝ่ายชาย และย้อนมองดูประเทศไทย ว่าในสามประเทศผู้ให้บริการทางเพศได้รายได้เท่าไหร่ ทำงานถูกกฎหมายหรือไม่ และได้รับความคุ้มครองอย่างไรบ้าง

ถูกกฎหมายหรือไม่?

ในรัสเซียและประเทศไทย การให้บริการทางเพศเป็นสิ่งผิดกฎหมาย แต่ในสหรัฐอมเริกามีเพียง  1 รัฐที่การให้บริการทางเพศเป็นสิ่งไม่ผิดกฎหมาย นั่นคือรัฐเนวาดา (Nevada) โดยกฎหมายดังกล่าวเริ่มต้นในปี 1971 และถูกกฎหมายในบางพื้นที่เฉพาะใน 10 เมืองจาก 17 เมืองของรัฐเนวาดา 

ผู้ค้าบริการทางเพศต้องเป็นลูกจ้างของสถานประกอบการที่มีใบอนุญาต  รับการตรวจสุขภาพโดยรัฐก่อนและเป็นประจำทุกสัปดาห์หลังได้รับใบอนุญาต อายุขั้นต่ำของผู้ให้บริการทางเพศแตกต่างกันไปในแต่ละเมืองโดยมีตั้งแต่ 18 - 21 ปี

ผิดแล้วมีโทษหรือเปล่า?

เริ่มต้นที่สหรัฐฯ กฎหมายเกี่ยวกับการค้าบริการทางเพศเป็นข้อกำหนดของแต่ละรัฐ บทลงโทษจึงอาจแตกต่างกันออกไป แต่โดยมากการค้าบริการทางเพศนับว่าเป็นความผิดสถานเบา (misdemeanor) หากไม่มีผู้ยังไม่บรรลุนิติภาวะหรือการค้ามนุษย์เข้ามาเกี่ยวข้อง 

สถานการณ์รอบข้างอาจมีส่วนในระยะเวลาจำคุกและค่าปรับจากการค้าบริการทางเพศ ซึ่งอาจมีระยะเวลาไม่เกิน 6 เดือนและค่าปรับราว 1,000 - 1,500 ดอลลาร์สหรัฐฯ ในครั้งแรก

สำหรับประเทศรัสเซีย การค้าประเวณีนับเป็นความผิดสถานเบาในรัสเซียเช่นกัน โดยต้องเสียค่าปรับระหว่าง 1,500 - 2,000 รูเบิล หรือราว 573 - 764 บาท

และด้านของประเทศไทยนั้น โทษของการค้าประเวณีในประเทศไทยตามพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณี พ.ศ.2539 คือโทษจำคุกสูงสุด 5 ปีและปรับไม่เกิน 100,000 บาท

ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง อาทิ ผู้ปกครองของผู้ให้บริการอายุไม่เกิน 18 ปี นายหน้า เจ้าของกิจการค้าประเวณีจะมีโทษแตกต่างออกไป และผู้ใช้บริการไม่มีความผิดเว้นแต่ผู้ให้บริการอายุไม่เกิน 18 ปี

ให้บริการทางเพศรายได้เยอะจริงไหม?

เริ่มต้นที่บ้านของอโนราที่สหรัฐฯ ข้อมูลจาก Glassdoor เมื่อปี 2024 ประมาณการว่าผู้ค้าบริการทางเพศมีรายได้ต่อปีราว 49,479 ดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 5 ล้านบาทต่อปีหรือ 423,455 บาทต่อเดือน

ในขณะที่ข้อมูลเดือนมีนาคม 2025 จาก Salary.com กล่าวว่า ผู้ค้าบริการทางเพศในสหรัฐฯ มีรายได้เฉลี่ยต่อปีอยู่ที่ 102,590 ดอลลาร์ (3.4 ล้านบาทต่อปี หรือ 2.9 แสนบาทต่อเดือน) หรือราว 49 ดอลลาร์สหรัฐ (1665 บาท) ต่อชั่วโมง

มีอีกชุดข้อมูลจาก Ziprecruiter ที่เปิดเผยตัวเลขต่ำกว่า ว่าค่าจ้างเฉลี่ยของผู้ค้าบริการทางเพศในสหรัฐฯ เดือนกุมภาพันธ์ปี 2025 อยู่ที่ 23.82 ดอลลาร์สหรัฐต่อชั่วโมง หรือราว 814 บาท

โดยเมืองที่ผู้ค่าบริการทางเพศได้ค่าจ้างเฉลี่ยสูงที่สุดคือเมืองโนม รัฐอะแลสกาที่รายได้ต่อเดือนของผู้ค้าบริการทางเพศอยู่ที่ 5,122 (174119 บาท) ดอลลาร์สหรัฐ

ในรัสเซียบ้านเกิดของวานญา อ้างอิงจากข้อมูลจากบทความ “มีลูกและไม่มีนิสัยไม่ดี โสเภณีใช้ชีวิตในรัสเซียอย่างไรและใครช่วยเหลือพวกเขา” ของ BBC ในปี 2019 เปิดเผยว่า ผู้ค้าบริการทางเพศในรัสเซียมีรายได้เฉลี่ยต่อเดือนราว 200,000 - 250,000 รูเบิล (76,443 - 95,554 บาท)

ผู้ค้าบริการทางเพศยังกล่าวว่าพวกเธอต้องลงทุนกับค่าอะพาร์ตเมนต์ ชุดชั้นใน การดูแลตัวเอง และการสร้างบรรยากาศ ซึ่งมีผลต่ออัตราค่าบริการอีกด้วย

ส่วนในประเทศไทย ข้อมูลจากไทยรัฐปี 2019 ระบุว่าการค้าบริการทางเพศในประเทศไทยมีอัตราค่าบริการอยู่ตั้งแต่ 200 บาทถึง 2 แสนบาท ขึ้นอยู่กับรูปแบบการให้บริการและพื้นที่การให้บริการ ซึ่งมีตั้งแต่การรับงานเองบริเวณคลองหลอด จนถึงสถานบริการเกรดเอย่านรัชดา 

ส่วนข้อมูลจากรายงานปี 2022 Disparities in the Cost of Living Adjusted Earnings of Female Sex Workers in India, Thailand, and the USA: A Need to Create an Equitable Economic Survival of Female Sex Workers เปิดเผยผลสำรวจในปี 2017 ว่าผู้ให้บริการทางเพศในประเทศไทยมีรายได้เฉลี่ยในการให้บริการต่อครั้งอยู่ที่ 1000 บาท 

ใครค้าบริการ แล้วสังคมมองพวกเขาอย่างไร?

หากมองจากกฎหมายที่บอกว่าการให้บริการทางเพศนั้นผิดเสียเป็นส่วนใหญ่ คงเข้าใจได้ไม่ยากกว่าทั้งสามประเทศมีมุมมองเชิงลบต่อการค้าบริการทางเพศ ซึ่งมักมีผลมาจากค่านิยมและคุณค่าทางศีลธรรมในสังคม 

แม้ในรัฐเนวาดาเองก็เคยมีความพยายามหลายครั้งจะทำให้การค้าประเวณีเป็นสิ่งผิดกฎหมาย เช่น อดีตสมาชิกวุฒิสภาเนวาดา แฮร์รี รีดในปี 2011 และเมือง Lyon ในปี 2018 

ถึงอย่างนั้นมีการประมาณการว่า มีผู้ให้บริการทางเพศราว 1 - 2 ล้านคนในสหรัฐฯ ตามข้อมูลของ National Library of Medical ในปี 2019 และสร้างรายได้ให้สหรัฐฯ ถึงปีละ 14,000 ล้านดอลลาร์ต่อปี

Victim Service Center เปิดเผยข้อมูลที่น่าสนใจเกี่ยวกับผู้ให้บริการทางเพศในสหรัฐฯ โดยระบุว่าร้อยละ 40 ของพวกเขาคือคนดำ ตามมาด้วยคนละตินอเมริกา ร้อยละ 33 และมีเพียงร้อยละ 6 เท่านั้นที่เป็นคนขาว National Organization for Men Against Sexism ยังเปิดเผยว่าพวกเขามีแนวโน้มต้องเผชิญกับความรุนแรงทางร่างกาย การฆาตกรรม ปัญหาสุขภาพจิตที่อาจทำไปสู่การฆ่าตัวตาย การติดเชื้อ HIV และการใช้สารเสพติด และมากกว่าร้อยละ 60 เคยเผชิญกับความรุนแรงทางเพศมาก่อนหน้า

ในรัสเซียบทความพิเศษฉบับเดิมของ BBC ระบุว่า มีผู้ค้าบริการทางเพศราว 1-3 ล้านคนในประเทศรัสเซีย ทั้งทศวรรษหลังมานี้ยังนิยมติดต่อกับผู้รับบริการด้วยช่องทางออนไลน์แทนการยืนริมถนนอย่างในทศวรรษก่อน

ผู้ให้บริการทางเพศในรัสเซียมักเป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ยอยู่ที่ 32 ปี มีลูกและภาระในชีวิต และร้อยละ 98 ทำโดยสมัครใจ

สำหรับประเทศไทย รายงาน Prostitution in Thailand: the sex worker’s perspective ปี 2020 ได้เปิดเผยผลการศึกษากว่า 4 ปีว่า ผู้ให้บริการทางเพศส่วนใหญ่ในพัทยา พื้นที่ที่มีชื่อเสียงด้านการท่องเที่ยวเสพสุขส่วนมากเป็นผู้หญิงที่มีถื่นกำเนิดในพื้นที่ห่างไกลตัวเมือง และมองว่าอาชีพนี้มอบอิสระทางการเงินให้พวกเธอ

การค้าบริการทางเพศในไทยมีหลักฐานระบุว่า เกิดขึ้นในสังคมย้อนไปถึง 600 ปีในเอกสารของชาวจีน Ma Huan ในปี 1433  ตามพระราชบัญญัติป้องกันสัญจรโรค รัตนโกสินทรศก 127 (พ.ศ. 2451) ระบุว่าหญิงโสเภณีเป็นได้แต่โดยสมัครใจ ไม่ใช่โดยการล่อลวงมาเป็น ต้องได้รับอนุญาตจากราชการก่อน ทำงานกับโรงหญิงนครโสเภณีที่ได้รับอนุญาตจากราชการ หญิงโสเภณีมีค่าธรรมเนียบนใบอนุญาตระยะเวลา 3 เดือนต่อใบ ราคา 12 บาท และไม่สร้างความวุ่นวายรำคาญ

เชื่อกันว่าตลาดการค้าบริการทางเพศในไทยทวีความเข้มข้นมากขึ้นในช่วงสงครามโลกครั้งที่สองและสงครามเย็น จากนั้นไทยได้ยกเลิกการค้าประเวณีเป็นสิ่งถูกกฎหมายตามอนุสัญญาฉบับร่วมโดยสหประชาชาติที่เรียกร้องการค้าประเวณีโลก ไทยจึงห้ามการค้าประเวณีตั้งปต่ปี พ.ศ. 2492 เป็นต้นมา

การท่องเที่ยวเสพสุข (sex tourism) เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่มีชื่อเสียงของประเทศไทย และการค้าประเวณีนับเป็นกิจกรรมที่รวมอยู่ในอุตสาหกรรมดังกล่าว และแม้ปัจจุบันไม่มีการจัดทำสำรวจจำนวนผู้ค้าบริการทางเพศอย่างเป็นทางการ แต่ผลสำรวจจาก Havoscope ปี 2015 เปิดเผยว่ามีผู้ค้าบริการทางเพศในประเทศไทยราว 2.5 แสนคน แต่ถึงอย่างนั้น มุมมองภาพรวมในสังคมี่มีต่อผู้ให้บริการยังคงเป็นไปในทิศทางลบ และเป็นสิ่งที่รัฐบาลคอยแก้ไขและป้องกันอยู่เสมอ

ผู้ให้บริการทางเพศทั่วโลกยังคงต้องเผชิญกับหลากหลายปัญหาส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการที่การค้าบริการไม่ใช่สิ่งถูกกฎหมาย การเข้าถึงบริการทางการแพทย์ที่เหมาะสมจึงเป็นเรื่องยาก ความรุนแรงและการตีตราทางสังคมไม่ใช่เรื่องหายาก ทั้งยังมีความเสี่ยงอื่นๆ 

ในทางกลับกัน การค้ามนุษย์และผู้เยาว์ก็เป็นปัญหาที่มักเข้ามาเกี่ยวข้องในธุรกิจการค้าบริการทางเพศ สาเหตุหนึ่งอาจเป็นเพราะไม่ถูกกฎหมาย ทำให้ต้องทำงานในเงามืดที่แสงสว่างจากกฎหมายแต่ละประเทศส่องไปไม่ถึงนี่เอง ในปัจจุบัน มีองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรออกมาเรียกร้องสิทธิ ความเป็นอยู่ที่ดีของผู้ให้บริการทางเพศและทำให้อุตสาหกรรมมีความปลอดภัยมากขึ้น โดยประเด็นที่เรียกร้องมีตั้งแต่ การยุติการแสดงหาผลประโยชน์จากเด็ก  การเรียกร้องให้การค้าบริการทางเพศเป็นสิ่งไม่ผิดกฎหมาย และการเข้าถึงยาต้าน HIV