11.11 คือวันอะไร? ทำไมถึงเป็นมหกรรมชอปปิงแห่งเอเชีย

ในยุคแห่งการค้าไร้พรมแดนที่เทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทสำคัญ การจับจ่ายใช้สอยออนไลน์ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงปลายปี บรรยากาศแห่งการเฉลิมฉลองและเทศกาลแห่งความสุข ได้ถูกเติมเต็มด้วยสีสันแห่งมหกรรมลดราคาสินค้าครั้งยิ่งใหญ่ ที่เหล่านักช้อปต่างเฝ้ารอคอย และหนึ่งในปรากฏการณ์ที่โดดเด่นที่สุดคือ วันที่ 11 พฤศจิกายน หรือ 11.11 ซึ่งได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของมหกรรมชอปปิงแห่งเอเชีย วันนี้ไม่ได้เป็นเพียงวันแห่งการจับจ่ายสินค้าราคาประหยัดเท่านั้น หากแต่ยังแฝงไปด้วยเรื่องราวทางวัฒนธรรม ประเพณี และกลยุทธ์ทางการตลาด ที่น่าสนใจยิ่ง บทความนี้จะพาคุณดำดิ่งสู่เบื้องลึกของ 11.11 เพื่อไขความลับ ตั้งแต่จุดกำเนิดในฐานะ "วันคนโสด" สู่การพลิกโฉมเป็นมหกรรมชอปปิงระดับภูมิภาค พร้อมสำรวจอิทธิพลทางวัฒนธรรม และกลยุทธ์ทางการตลาด ที่อยู่เบื้องหลังปรากฏการณ์นี้

11.11 คือวันอะไร? ทำไมถึงเป็นมหกรรมชอปปิงแห่งเอเชีย

ในช่วงปลายปี พ.ศ. 2567 ซึ่งเหลือเวลาอีกเพียงสองเดือนก่อนจะเข้าสู่ศักราชใหม่ พบว่าบรรยากาศแห่งการเฉลิมฉลองและความรื่นเริงไม่ได้จำกัดอยู่เพียงเทศกาลส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่เท่านั้น หากแต่ยังครอบคลุมถึงมหกรรมการลดราคาสินค้าครั้งใหญ่ ซึ่งเหล่านักช้อปต่างเฝ้ารอคอย โดยปรากฏการณ์ดังกล่าวมักเกิดขึ้นอย่างคึกคักในช่วงเดือนพฤศจิกายนและธันวาคมของทุกปี

วันที่ 11 พฤศจิกายน หรือที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายในชื่อ 11.11 นั้น นอกจากจะเป็นสัญลักษณ์ของการลดราคาสินค้าที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียแล้ว ยังมีที่มาและความหมายที่น่าสนใจซ่อนอยู่ หลายท่านอาจตั้งข้อสงสัยว่าเหตุใดจึงกำหนดให้วันที่ 11.11 เป็นวันแห่งการมอบสิทธิพิเศษแก่นักช้อป ซึ่งคำตอบนี้เกี่ยวข้องกับประวัติความเป็นมาและกลยุทธ์ทางการตลาดในรูปแบบ E-Commerce ที่เราได้รวบรวมและเรียบเรียงไว้ ทั้งนี้ ขอเรียนให้ทราบโดยสังเขปว่า นอกจากจะเป็นวันแห่งโอกาสในการจับจ่ายสินค้าในราคาประหยัดแล้ว วันที่ 11.11 ยังมีความเชื่อมโยงกับ "วันคนโสด" ในหลายประเทศอีกด้วย

ไขความลับ 11.11 จากวันคนโสดสู่เบื้องหลังวันแห่งการจับจ่าย

"ตัวเลข" มิได้มีบทบาทเพียงเครื่องมือสำหรับการคำนวณเชิงปริมาณเท่านั้น หากแต่ยังทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์และเครื่องหมายแทนความหมายของสิ่งต่างๆ อีกด้วย เลข 11 ในสังคมเอเชีย มีนัยยะแฝงที่สื่อถึงสถานะ "คนโสด" ซึ่งอิทธิพลดังกล่าวมีที่มาจากเทศกาล "กวงกุ่ยเจี๋ย" (光棍节) หรือวันคนโสดของสาธารณรัฐประชาชนจีน

เทศกาล "กวงกุ่ยเจี๋ย" ถือกำเนิดขึ้นจากแนวคิดของนักศึกษาแห่งมหาวิทยาลัยนานกิงในช่วงทศวรรษที่ 90 โดยพวกเขากำหนดให้เลข 1 เป็นตัวแทนของคนโสด ดังนั้น วันที่ 11 เดือน 11 ซึ่งประกอบด้วยเลข 1 จำนวน 4 ตัว จึงถูกจัดให้เป็นวันคนโสดโดยปริยาย กระนั้น ใครเลยจะคาดคิดว่ากิจกรรมที่ริเริ่มขึ้นเพื่อความบันเทิงในหมู่นักศึกษา จะได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง จนกลายเป็นวัฒนธรรมร่วมสมัย และส่งผลต่อทัศนคติเกี่ยวกับการสมรสในเวลาต่อมา อย่างไรก็ดี อิทธิพลของวันคนโสด 11.11 มิได้จำกัดอยู่เพียงในเขตแดนของสาธารณรัฐประชาชนจีนเท่านั้น หากแต่ยังแผ่ขยายไปสู่ประเทศเพื่อนบ้านอย่างสาธารณรัฐเกาหลี และประเทศญี่ปุ่นอีกด้วย

ในสาธารณรัฐเกาหลี วันที่ 11.11 หรือที่รู้จักกันในนาม "วันเปเปอร์โร่" (Pepero Day) ถือกำเนิดขึ้นในปี พ.ศ. 2537 โดยมีที่มาจากกลุ่มนักเรียนหญิงในโรงเรียนแห่งหนึ่ง ซึ่งได้แลกเปลี่ยนขนมเปเปอร์โร่ให้แก่กัน พร้อมกับอธิษฐานขอให้มีรูปร่างสูงโปร่ง เสมือนดังแท่งเปเปอร์โร่ ขณะที่ในประเทศญี่ปุ่น วันที่ 11.11 ถูกเรียกว่า "วันป็อกกี้เดย์" (Pocky Day) ซึ่งเริ่มต้นขึ้นในปี พ.ศ. 2542 โดยมีธรรมเนียมปฏิบัติคือการมอบขนมป็อกกี้ให้แก่บุคคลอันเป็นที่รัก หรือบุคคลที่ตนเองมีใจปฏิพัทธ์ ซึ่งธรรมเนียมดังกล่าวยังคงสืบทอดในหมู่วัยรุ่นจนถึงปัจจุบัน

กิจกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นในวันที่ 11.11 ล้วนแสดงออกถึงมิตรไมตรีและความปรารถนาดี แม้ว่าแก่นแท้ของวันนี้จะเกี่ยวข้องกับ "ความโสด" แต่ในทางกลับกัน วันนี้ยังเป็นวันแห่งโอกาสในการพบพานคู่ชีวิต รวมถึงการจดทะเบียนสมรสสำหรับคู่รักอีกด้วย อย่างไรก็ตาม เบื้องหลังวันแห่งความสุขเหล่านี้ อาจมีนักการตลาดผู้เปรียบเสมือน "ผู้กำกับ" คอยกำหนดทิศทาง เพื่อกระตุ้นการจับจ่ายใช้สอยของผู้บริโภค

จากวันคนโสดสู่วันเปเปอร์โร่และวันป็อกกี้ อิทธิพลทางวัฒนธรรมและการตลาด

"วันเปเปอร์โร่" (Pepero Day) และ "วันป็อกกี้เดย์" (Pocky Day) แม้ภายนอกจะถูกจัดขึ้นเพื่อเป็นสื่อกลางในการแสดงออกซึ่งไมตรีจิตและความรู้สึกดีๆ ทว่าเบื้องลึกกลับแฝงไว้ด้วยวัตถุประสงค์ทางการตลาด โดยมีเป้าหมายในการกระตุ้นยอดจำหน่ายขนมทั้งสองประเภท ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาถึงที่มาของวันดังกล่าว พบว่าได้รับอิทธิพลจากแนวคิด "วันคนโสด" ซึ่งริเริ่มขึ้นในสาธารณรัฐประชาชนจีน ประกอบกับกลยุทธ์ทางธุรกิจของสองบริษัทผู้ผลิตขนม อันได้แก่ บริษัทล็อตเต้ ผู้ผลิตขนมเปเปอร์โร่ และบริษัทกูลิโกะ ผู้ผลิตขนมป็อกกี้

อนึ่ง "วันเปเปอร์โร่" และ "วันป็อกกี้เดย์" ได้รับการส่งเสริมและสนับสนุนจากบริษัทผู้ผลิต เนื่องด้วยยอดจำหน่ายสินค้าในวันดังกล่าวมีอัตราสูงขึ้นอย่างชัดเจน ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายของฝ่ายการตลาดเป็นอย่างดี

อย่างไรก็ตาม มหกรรมการลดราคาสินค้า 11.11 ซึ่งถือเป็นปรากฏการณ์ทางการค้าที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในภูมิภาคเอเชีย มิได้มีที่มาจาก "วันเปเปอร์โร่" หรือ "วันป็อกกี้เดย์" แต่อย่างใด หากแต่มีจุดเริ่มต้นจาก Alibaba เว็บไซต์ผู้ให้บริการด้านพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ชั้นนำ ซึ่งดำเนินกลยุทธ์ทางการตลาดโดยมุ่งเน้นกลุ่มเป้าหมายไปที่ "คนโสด" ในสาธารณรัฐประชาชนจีนเป็นสำคัญ

จุดเริ่มต้น 11.11 กับกลยุทธ์การตลาดของ Alibaba

พ.ศ. 2552 นับเป็นปีแห่งการพลิกโฉมวันแห่งคนโสด หรือวันที่ 11 พฤศจิกายน ให้กลายเป็น "วันแห่งนักช้อป" โดยนายหม่า ยวิ๋น หรือ แจ็ค หม่า (马云 Jack Ma) ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ Alibaba (阿里巴巴) เล็งเห็นโอกาสทางการตลาดจากกลุ่มคนโสด จึงริเริ่มจัดโปรโมชั่นลดราคาสินค้าครั้งยิ่งใหญ่ในวันที่ 11.11 เริ่มตั้งแต่วินาทีแรกที่ก้าวเข้าสู่วันคนโสด จนถึงวินาทีสุดท้ายของวัน โดยมีการจัดโปรโมชั่นนาทีทองแทบจะทุกชั่วโมง

กลยุทธ์ดังกล่าวได้ผลักดันให้ทั้งคนโสดและคนมีคู่ ต่างหลั่งไหลเข้าสู่วังวนแห่ง "การลดราคา" จนกลายเป็นปรากฏการณ์ทางการตลาดครั้งสำคัญที่ Alibaba ประสบความสำเร็จอย่างงดงาม ส่งผลให้เว็บไซต์อีคอมเมิร์ซต่างๆ ในสาธารณรัฐประชาชนจีน ต่างพากันงัดโปรโมชั่นเด็ดออกมาแข่งขันกันอย่างดุเดือดในวันเดียวกัน ด้วยเหตุนี้ วันที่ 11 พฤศจิกายน ซึ่งเดิมถูกมองว่าเป็นวันสำหรับผู้ผิดหวังในความรัก จึงกลับกลายเป็นวันแห่งชัยชนะสำหรับนักช้อป

ความสำเร็จของ "วันชอปปิงคนโสด" ในสาธารณรัฐประชาชนจีน มิได้จำกัดอยู่เพียงแค่ในประเทศเท่านั้น หากแต่ยังขยายตัวออกไปในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภูมิภาคเอเชีย รวมถึงประเทศไทย ซึ่งปัจจุบัน วันที่ 11.11 ได้กลายเป็นเสมือนสัญลักษณ์แห่ง "วัฒนธรรมการบริโภค" ที่เหล่านักช้อปต่างเฝ้ารอคอย เพื่อจับจ่ายสินค้าในราคาพิเศษ

จากวันคนโสดสู่มหกรรมชอปปิง 11.11 บทสรุปปรากฏการณ์แห่งการจับจ่าย

จากการศึกษาข้อมูลเชิงลึก พบว่าวันที่ 11 พฤศจิกายน หรือ 11.11 มิได้เป็นเพียงวันลดราคาสินค้าทั่วไป หากแต่เป็นปรากฏการณ์ทางสังคมและเศรษฐกิจที่ซับซ้อน อันมีที่มาจากการหลอมรวมกันระหว่างวัฒนธรรม ประเพณี และกลยุทธ์ทางการตลาด

จุดเริ่มต้น ณ มหาวิทยาลัยนานกิงในช่วงทศวรรษที่ 90 นักศึกษาได้กำหนดให้วันที่ 11 เดือน 11 ซึ่งประกอบด้วยเลข 1 จำนวน 4 ตัว เป็นสัญลักษณ์แทน "วันคนโสด" ต่อมา แนวคิดดังกล่าวได้ถูกนำไปต่อยอดโดยภาคธุรกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบริษัทผู้ผลิตขนมในสาธารณรัฐเกาหลีและประเทศญี่ปุ่น ซึ่งได้กำหนดให้วันนี้เป็นวันแห่งการแสดงออกถึงมิตรภาพและความรัก

อย่างไรก็ตาม จุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ 11.11 ก้าวขึ้นสู่การเป็นมหกรรมชอปปิงระดับภูมิภาค เกิดขึ้นจากวิสัยทัศน์ของ Alibaba แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่ ซึ่งเล็งเห็นโอกาสในการใช้ "วันคนโสด" เป็นเครื่องมือในการกระตุ้นยอดขาย โดยการจัดโปรโมชั่นลดราคาสินค้าครั้งยิ่งใหญ่ ส่งผลให้ 11.11 กลายเป็นวันแห่งการจับจ่ายใช้สอยที่ผู้บริโภคต่างรอคอย

จากวันคนโสดสู่มหกรรมชอปปิง 11.11 จึงสะท้อนให้เห็นถึงพลวัตของสังคม ณ จุดตัดระหว่างวัฒนธรรม เทคโนโลยี และเศรษฐกิจ โดยปรากฏการณ์นี้ได้สร้างผลกระทบในหลากหลายมิติ อาทิ

• การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม: จากกิจกรรมภายในมหาวิทยาลัย สู่เทศกาลชอปปิงระดับนานาชาติ
• นวัตกรรมทางการตลาด: การประยุกต์ใช้กลยุทธ์ทางการตลาดที่แยบยล เพื่อสร้างโอกาสทางธุรกิจ
• การเติบโตของเศรษฐกิจดิจิทัล: E-Commerce มีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนการเติบโตทางเศรษฐกิจ
• พฤติกรรมผู้บริโภคยุคใหม่: การบริโภคแบบ impulsive buying ที่ได้รับอิทธิพลจากกระแสสังคมออนไลน์

ทั้งนี้ คาดการณ์ได้ว่า 11.11 จะยังคงเป็นมหกรรมชอปปิงที่สำคัญในอนาคต โดยมีแนวโน้มที่จะขยายตัวและพัฒนาไปอย่างต่อเนื่อง ควบคู่ไปกับการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี พฤติกรรมผู้บริโภค และกลยุทธ์ทางการตลาดในยุคดิจิทัล