เวียดนามเร่งสร้าง “เกาะลับ” ในทะเลจีนใต้ เมินเสียงค้านจีน
Radio Free Asia รายงานว่าจีนได้ออกมาคัดค้านรุนแรงต่อการสร้างเกาะเทียมของเวียดนาม บนพื้นที่หมู่เกาะสแปรตลีย์ ในทะเลจีนใต้ โดยโฆษกกระทรวงต่างประเทศ กัว เจียคุน แถลงว่า หมู่เกาะหนานซา ฉุนเต่า หรือทั่วโลกรู้จักในชื่อ หมู่เกาะสแปรตลีย์ ถือเป็นเขตแดนทางธรรมชาติของจีน และเกาะที่เวียดนามสร้างขึ้นใหม่ บน “แนวปะการังบาร์คแคนาดา” นั้น จีนจึงจำเป็นต้องออกมาคัดค้านเพราะจะเป็นการทำลายแนวปะการังดังกล่าว และเป็นการละเมิดดินแดนของจีนด้วย
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
ก่อนหน้านี้ รัฐบาลปักกิ่งยังคงนิ่งเฉยต่อการสร้างเกาะของเวียดนามมาโดยตลอด ส่วนหนึ่งมาจากจีนเป็นประเทศแรกในภูมิภาคที่สร้างเกาะเทียมในทะเลจีนใต้และเสริมกำลังทางทหารเข้มมาก่อนเวียดนาม แต่นี่คือครั้งแรกที่จีนออกมาเบรกโครงการเมกะโปรเจกต์ของเวียดนาม
ทั้งนี้ เวียดนามไม่ได้ตอบสนองต่อการตำหนิของโฆษกฯ จีน ด้านฮง เวียด นักวิเคราะห์ชาวเวียดนามกล่าวว่า การประท้วงอย่างเป็นทางการต่อสาธารณชนครั้งแรกของจีน อาจมีสาเหตุมาจากการที่รัฐบาลปักกิ่งไม่เห็นด้วยที่ผู้นำเวียดนามมองตะวันตกเป็นมิตร โดยโต เหลิม เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม ได้แสดงเจตจำนงที่จะพัฒนาความสัมพันธ์และความร่วมมือกับสหรัฐฯ นอกจากนี้ การประท้วงที่เวียดนามสร้างเกาะเผยให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างจีนและเวียดนาม ที่แม้ภายนอกจะดูใกล้ชิดและแข็งแกร่ง แต่ภายในกลับมีรอยร้าวซ่อนอยู่
ทั้งนี้ เวียดนามเข้ามาครอบครองพื้นที่บนหมู่เกาะสแปรตลีย์ตั้งแต่ปี 1987 และเริ่มเดินหน้าสร้างเกาะขนาดใหญ่ในปี 2021 หลังจากนั้นการก่อสร้างก็พัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยภาพถ่ายจากดาวเทียมเผยให้เห็นการสร้างสนามบินและรันเวย์จำนวนมาก Spotlight ชวนทำความรู้จักกับ “เกาะลับ” แห่งนี้ ที่เวียดนามไม่เปิดเผยกับชาวโลกนัก ทำไมเพื่อนบ้านของเราจึงเร่งถมที่สร้างดินแดนในทะเลจีนใต้ เวียดนามคาดหวังอะไร เมืองกลางทะเลแห่งนี้อยู่จุดไหนและสร้างไปได้แค่ไหนแล้ว
ถอดรหัส “เกาะลับ” ที่กำลังเร่งสร้าง
ศูนย์การศึกษายุทธศาสตร์และระหว่างประเทศ หรือ AMTI ซึ่งตั้งอยู่ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. เปิดเผยว่า ระหว่างเดือนพฤศจิกายน ปี 2023 ถึงเดือนมิถุนายน ปี 2024 รัฐบาลเวียดนามได้สร้างพื้นที่ใหม่เพิ่มขึ้นอีกประมาณ 692 เอเคอร์หรือกว่า 2.8 ตารางกิโลเมตร นับเป็นการถมที่เพิ่มขึ้นทั้งหมด 10 เกาะ จาก 27 เกาะที่เวียดนามสร้างขึ้น
ด้านมหาวิทยาลัยมหาสมุทรกวางตุ้ง และกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติของจีน เปิดเผยว่าการถมทะเลของเวียดนามได้ทำให้แนวปะการังในพื้นที่ขยายตัวขึ้น 10 เท่า ตั้งแต่ปี 2022 นอกจากนี้ เวียดนามได้ขุดลอกร่องน้ำกว้าง 299 เมตรที่แนวปะการัง ซึ่งเพียงพอสำหรับการจอดเรือขนาดใหญ่ เช่น เรือรบ หรือ เรือบรรทุกสินค้า เป็นต้น
คาร์ลีล เธเยอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านเวียดนามจากมหาวิทยาลัยนิวเซาท์เวลส์ในออสเตรเลีย กล่าวว่า โครงการสร้างเกาะเทียมของรัฐบาลเวียดนามเป็นผลมาจากมติของพรรคคอมมิวนิสต์ในปี 2007 ที่ได้กำหนดยุทธศาสตร์ทางทะเลปี 2020 เพื่อพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเล เขตเศรษฐกิจจำเพาะ และแบ่งเขตพัฒนา 27 เขตบนหมู่เกาะสแปรตลีย์ที่เวียดนามครอบครอง โดยมีวัตถุประสงค์ให้พื้นที่ดังกล่าวเพิ่ม GDP ของประเทศให้สูงขึ้น 53-55% ภายในปี 2020
ในปี 2021 เวียดนามได้เริ่มสร้างเกาะเทียม “สามเกาะใหญ่” ในทะเลจีนใต้ ได้แก่ เกาะปะการังไฟเออรี ครอสส์, เกาะปะการังมิสชีฟ และเกาะประการังซูบี พร้อมทั้งติดตั้งรันเวย์และสิ่งอำนวยความสะดวกทางทหารบนเกาะเหล่านี้ด้วย ข้อสังเกตหนึ่งคือโครงการสร้างเกาะดูเหมือนจะมุ่งเน้นไปที่การสร้างเศรษฐกิจทางทะเลแบบบูรณาการเป็นหลัก เนื่องจากมีการก่อสร้างเพื่อป้องกันทางทหารเพียงเล็กน้อย
ข้อพิพาททะเลจีนใต้ไร้จุดจบ?
คาร์ล ชูสเตอร์ อดีตกัปตันกองทัพเรือสหรัฐฯ ประจำฮาวาย กล่าวว่าหากมองเผินๆ ดูเหมือนว่าเวียดนามและจีนจะมีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นและเป็นบวก แต่โดยรากฐานแล้ว มีความไม่ไว้วางใจต่อกันสูง เวียดนามอาจสังเกตเห็นว่า จีนมีแนวโน้มจะรุกรานเกาะเล็กเกาะน้อย ที่ไม่มีคนอยู่และไม่ได้รับการคุ้มกันทางทหาร ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลเวียดนามจึงมองว่าการขยายเกาะเป็นการเสริมความแข็งแกร่ง และการขยายกองกำลังรักษาการณ์บนเกาะ เป็นหนทางในการขัดขวางการรุกรานของจีนนั่นเอง
อย่างไรก็ตาม การสร้างเกาะของเวียดนามได้รับการวิพากษ์วิจารณ์จากประเทศเพื่อนบ้านบางประเทศ โดยในเดือนตุลาคม ปี 2024 มาเลเซียได้ส่งจดหมายร้องเรียนถึงเวียดนาม เกี่ยวกับการพัฒนาสนามบินบนเกาะปะการังบาร์คแคนาดา ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มาเลเซียอ้างสิทธิ์ในทะเลจีนใต้ด้วย
เพื่อนบ้านอีกประเทศหนึ่งอย่างฟิลิปปินส์ ประกาศว่ากำลังติดตามกิจกรรมการสร้างเกาะของเวียดนาม อย่างใกล้ชิด โดยในเดือนกรกฎาคม ปี 2023 หนังสือพิมพ์ Manila Times ได้เผยแพร่รายงาน 2 ฉบับเกี่ยวกับการสร้างกองกำลังทหารของเวียดนามในทะเลจีนใต้ โดยอ้างถึงแผนพัฒนาเกาะ ซึ่งเป็นข้อมูลรั่วไหลจากกระทรวงกลาโหมของเวียดนาม ทำให้ชาวฟิลิปปินส์กลุ่มหนึ่งออกมาประท้วงหน้าสถานทูตเวียดนามในกรุงมะนิลา
ทั้งนี้ กลุ่มประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หรืออาเซียนได้เจรจากับจีนเรื่องจรรยาบรรณปฏิบัติในทะเลจีนใต้มานานแล้ว และมีฉันทามติที่จะปฏิบัติตามสถานะเดิมในเส้นทางน้ำ เพื่อเป็นการรักษาสันติภาพ อัซมี ฮัสซาน นักวิจัยอาวุโสแห่งสถาบันวิจัยเชิงกลยุทธ์ Nusantara ของมาเลเซีย มองว่า ไม่ควรมีการถมทะเลใหม่ โดยเฉพาะในหมู่เกาะสแปรตลีย์หรือพาราเซล เนื่องจากอาจก่อให้เกิดความไม่มั่นคงได้ แต่ในกรณีของเวียดนาม มันเป็นเรื่องยากมากที่จะหยุดยั้งได้ เพราะก่อนหน้านี้จีนได้สร้างเกาะเทียมในพื้นที่มานานแล้ว แถมยังมีรันเวย์ยาวที่สุด และการถมทะเลบนแนวปะการังมิสชีฟที่ใหญ่ที่สุดด้วย
