ประวัติ "นมหนองโพ" นมที่เด็กไทยแทบทุกคนเห็นแล้ว ต้องคิดถึงความทรงจำอันแสนหวานวัยเด็ก
"นมหนองโพ" ถือเป็นนมที่เด็กไทยแทบทุกคนต่างคุ้นเคยกันดี เพราะเป็นนมที่สำหรับแจกและขายในโรงเรียน แต่ล่าสุด “ลิซ่า BLACKPINK” หรือ ลลิษา มโนบาล ศิลปินเกิร์ลกรุ๊ปแดนกิมจิชาวไทย ได้ถ่ายสตอรี่ลงอินสตาแกรม ป็นคลิปภาพดื่มนมหนองโพ รสช็อกโกแลต พร้อมระบุแคปชั่นว่า “ดื่มนมก่อนนอน” ทำเอาแฟนคลับโดยเฉพาะชาวไทย รู้สึกตื่นเต้น และบอกว่าเห็นแล้วทำให้ชวนคิดถึงอดีตอันแสนหอมหวานที่ได้ดื่มนมหนองโพที่เป็นถุง
สำหรับประวัติของ นมหนองโพ เริ่มตั้งแต่
พ.ศ.2505
กรมปศุสัตว์ได้เปิดสถานีผสมเทียมขึ้น ณ ตำบลหนองโพ เป็นสถานีผสมเทียมแห่งที่ 3 ของประเทศ ซึ่งการผสมเทียมได้รับความนิยมจากราษฎรมากขึ้นทุกปี ทำให้มีจำนวนเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมเพิ่มมากขึ้น
พ.ศ.2511
เกษตรกรผู้เลี้ยงโคนม จังหวัดราชบุรี ประสบปัญหาสถานที่จำหน่ายน้ำนมดิบ ทำให้เกิดความเสียหายแก่น้ำนมดิบและประสบภาวะการณ์ขาดทุนในการประกอบอาชีพ บรรดาเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนม นำโดย ผู้ใหญ่ใช้ จันทร์ภิวัฒน์ ได้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท และถวายฎีกาปัญหาเกี่ยวกับความเดือดร้อนที่ไม่มีตลาดจำหน่ายน้ำนมดิบ เมื่อความได้ทราบถึงพระเนตรพระกรรณของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างโรงงานเพื่อแปรรูปน้ำนมดิบขึ้นที่บริเวณภายในสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ต่อมาจึงมีพระราชดำริให้มีการสร้างโรงงานเพื่อแปรรูปน้ำนมดิบที่ตำบลหนองโพ
พ.ศ.2513
นายทวิช กลิ่นประทุม (สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในสมัยนั้น) ได้ทูลเกล้าฯ ถวายเงินเพื่อเตรียมดำเนินการจัดตั้งโรงงานนมหนองโพ และจัดซื้อที่ดินบริเวณตำบลหนองโพจำนวน 50 ไร่ เพื่อเป็นที่ตั้งโรงงานนมหนองโพ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าให้จัดตั้งคณะกรรมการการสร้างโรงงานขึ้น โดยพระราชทาน พระราชทรัพย์ส่วนพระองค์เพิ่มจากเงินที่มีผู้ทูลเกล้าฯ ถวาย
พ.ศ.2514
ต่อมาเมื่อวันที่ 4 มีนาคม 2514 คณะกรรมการ “ศูนย์รวมนม” และกลุ่มสมาชิกได้จัดให้มีการประชุมขึ้นและมีมติเอกฉันท์ จึงได้ดำเนินการยื่นคำร้องขอจดทะเบียนเป็นสหกรณ์โคนม เมื่อวันที่ 5 เมษายน พ.ศ. 2514 โดยใช้ชื่อว่า “สหกรณ์โคนมราชบุรี จำกัด” เป็นสหกรณ์ประเภทบริการ
พ.ศ.2515
วันที่ 9 มีนาคม 2515 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงได้เสด็จพระราชดำเนินเปิดโรงงานนมหนองโพ และทรงกำหนดให้ดำเนินการบริหารโรงงานในรูปของบริษัทจำกัด ใช้ชื่อ บริษัท ผลิตภัณฑ์นมหนองโพ จำกัด (ในพระบรมราชูปถัมภ์) โดยมี ม.ล.เดช สนิทวงศ์ เป็นประธานกรรมการดำเนินการ และ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงถือหุ้นใหญ่
โดยได้พระราชทานเงื่อนไขไว้ด้วยว่าบรรดาเงินกำไรสุทธิที่บริษัทหาได้จากการจำหน่ายผลิตภัณฑ์นมนั้น ไม่มีการแบ่งกำไรให้แก่ผู้ถือหุ้นแต่ให้บริษัทนำกำไรสุทธิส่วนหนึ่งเข้ากองทุนสะสมเพื่อประโยชน์แก่การศึกษาของบุตรหลานสมาชิกกลุ่มผู้เลี้ยงโคนมและสมาชิกสหกรณ์ซึ่งเป็นผู้ส่งนมสดให้แก่โรงงานประจำ เมื่องานของสหกรณ์โคนมฯ เจริญก้าวหน้าตามวัตถุประสงค์สมาชิกสหกรณ์ต่างมีความเข้าใจในหลักสหกรณ์และมีหลักฐานมั่นคง จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้โอนทรัพย์สินทั้งหมดให้เป็นกรรมสิทธิ์ของสหกรณ์ และดำเนินกิจการในรูปของสหกรณ์ต่อไปตามพระราชประสงค์
พ.ศ.2520
สหกรณ์โคนมหนองโพฯ เริ่มขยายตลาดนมพาสเจอร์ไรส์มากขึ้น ตามปริมาณน้ำนมดิบที่รับเข้าต่อวัน
พ.ศ.2523
สหกรณ์โคนมหนองโพฯได้ตัดสินใจลงทุนครั้งใหญ่ โดยติดตั้งเครื่องจักรผลิตนมระบบ ยู.เอช.ที (ULTRA HIGH TREATMENT MILK) การดำเนินกิจการของสหกรณ์โคนมหนองโพฯ เป็นไปด้วยความเจริญก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว
พ.ศ.2529
สหกรณ์ได้ร่วมกับสำนักนายกรัฐมนตรีในการจัดให้มีการสัมมนาครูและอาจารย์จากโรงเรียนต่างๆ เฉพาะจากเขตภาคกลาง ตะวันตกจาก นครปฐม, และราชบุรี รวม 7 จังหวัด เพื่อเน้นการชี้แจงนโยบายด้านการรณรงค์เพื่อการบริโภคนมและโครงการนมโรงเรียน
พ.ศ.2540
กรมส่งเสริมสหกรณ์ ได้มีงบประมาณให้ก่อสร้างตลาดกลางผลิตผลการเกษตร เพื่อรับซื้อวัตถุดิบของเกษตรกร และสหกรณ์ในจังหวัดราชบุรี เพื่อให้เกษตรกรนำวัตถุดิบมาขายเพื่อนำไปแปรรูปเป็นอาหารสัตว์ ในราคาถูกและคุณภาพดี
ปัจจุบัน
ตลาดกลางผลิตผลการเกษตรได้ใช้เป็นร้านค้าจำหน่ายสินค้าการเกษตรให้แก่สมาชิกสหกรณ์ฯ และเป็นสำนักงานฝ่ายส่งเสริมการเลี้ยงโคนม
สำหรับผลิตภัณฑ์ "นมนมหนองโพ" ปัจจุบันมีจำหน่าย 5 แบบ ได้แก่
• UHT
• นมอัดเม็ด
• นมสดพาสเจอร์ไรส์
• โยเกิร์ต
• ไอศกรีม
สำหรับผลประกอบการสหกรณ์โคนมหนองโพ ข้อมูลในปี 2563 อยู่ที่ 2,600 ล้านบาท เป็นรายได้หลักจากผลิตภัณฑ์นมยูเอชทีและนมพาสเจอไรซ์ 1,300 ล้านบาท ส่วนที่เหลือมาจากร้านหนองโพ คาเฟ่ และผลิตภัณฑ์อื่นๆ เช่น ไอศกรีม โยเกิร์ต เป็นต้น
นอกจากนี้ สหกรณ์โคนมหนองโพ ยังมีธุรกิจอื่นๆ เช่น ร้านหนองโพคาเฟ่, ร้านแดรี่ฮัก, ร้านโครงการหลวง, ร้านค้าสหกรณ์, ศูนย์การเรียนรู้การเลี้ยงโคนม, สถานีบริการน้ำมัน, โรงงานผลิตอาหารสัตว์, สินเชื่อและออมทรัพย์ และสถานีวิทยุหนองโพ เป็นต้น
