วิกฤตยานยนต์ไทย เมื่อหนี้ครัวเรือนฉุดยอดขาย-รถยนต์ EV ท้าทายตลาดส่งออก

อุตสาหกรรมยานยนต์ไทยกำลังเผชิญกับพายุลูกใหญ่ที่โหมกระหน่ำเข้ามาจากหลายทิศทาง ทั้งจากยอดขายในประเทศที่ซบเซาลงอย่างหนักจากปัญหาหนี้ครัวเรือนที่พุ่งสูงขึ้น การแข่งขันในตลาดส่งออกที่ทวีความรุนแรง และการเปลี่ยนผ่านของอุตสาหกรรมสู่ยุคของรถยนต์ไฟฟ้าที่กำลังมาแรง บทความนี้จะพาคุณไปสำรวจวิกฤตการณ์ที่กำลังเกิดขึ้นในอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับภาคธุรกิจและแรงงาน รวมถึงความพยายามของรัฐบาลและภาคเอกชนในการพลิกฟื้นสถานการณ์และปรับตัวให้ทันกับกระแสโลกที่กำลังเปลี่ยนแปลง

วิกฤตยานยนต์ไทย เมื่อหนี้ครัวเรือนฉุดยอดขาย-รถยนต์ EV ท้าทายตลาดส่งออก

จากรายงานของทาง reuters ระบุว่า อุตสาหกรรมยานยนต์ไทยซึ่งมีมูลค่ากว่า 53 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ กำลังเผชิญกับความท้าทายครั้งใหญ่ อันเนื่องมาจากยอดสั่งซื้อในประเทศที่ลดลงอย่างต่อเนื่องจากภาวะหนี้ครัวเรือนที่อยู่ในระดับสูง ขณะที่ตลาดต่างประเทศก็มีความต้องการรถยนต์ไฟฟ้าเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ สำหรับวิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นในศูนย์กลางการผลิตรถยนต์ที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นี้ ส่งผลให้ผู้ประกอบการต้องลดกำลังการผลิตและปรับลดจำนวนพนักงานลง นอกจากนี้ รัฐบาลยังได้ออกมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจเพื่อพยายามพลิกฟื้นสถานการณ์

บริษัท Techno-Metal ซึ่งเป็นผู้ผลิตชิ้นส่วนช่วงล่างให้กับผู้ผลิตรถยนต์ญี่ปุ่นรายใหญ่อย่างโตโยต้าและมิตซูบิชิมานานกว่าสามทศวรรษ ก็ได้รับผลกระทบจากวิกฤตการณ์ครั้งนี้อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โดยปัจจุบันกำลังการผลิตของโรงงานทั้งสองแห่งในจังหวัดชลบุรีลดลงเหลือเพียง 40% ของกำลังการผลิตสูงสุด และจำนวนพนักงานก็ลดลงอย่างต่อเนื่องสอดคล้องกับยอดสั่งซื้อที่ลดลง "ณ สิ้นปีที่ผ่านมา เรามีพนักงานประมาณ 1,200 คน แต่ปัจจุบันเหลือเพียง 900 คน" นางสาว ณัฐพร เชาว์พรพิมล รองกรรมการผู้จัดการกล่าว "นอกจากนี้ เรายังจำเป็นต้องลดชั่วโมงการทำงานลงเหลือ 75% และยกเลิกการทำงานล่วงเวลา"

ข้อมูลจากภาคอุตสาหกรรมบ่งชี้ว่า การผลิตรถยนต์ในประเทศไทยมีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่องตลอดปีที่ผ่านมา โดยในเดือนสิงหาคมลดลง 20.6% เมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันของปีก่อนหน้า ยอดขายในประเทศก็ตกต่ำที่สุดในรอบ 14 ปีเมื่อพิจารณาจากค่าเฉลี่ยเคลื่อนที่ 12 เดือน ด้านภาคอุตสาหกรรมยานยนต์คาดการณ์ว่าในปีนี้ประเทศไทยจะมีกำลังการผลิตรถยนต์อยู่ที่ 1.7 ล้านคัน ลดลงจาก 1.9 ล้านคันในปี 2023 โดยคาดว่ายอดขายในประเทศจะอยู่ที่ 550,000 คัน และส่งออก 1.15 ล้านคัน

คุณฮาจิเมะ ยามาโมโตะ ที่ปรึกษาหลักจากฝ่ายให้คำปรึกษาของ Nomura Research Institute ประจำประเทศไทย กล่าวว่า "สถานการณ์ปัจจุบันถือเป็นวิกฤตการณ์ที่รุนแรง และยังไม่มีแนวทางแก้ไขที่ชัดเจน" เขายังเสริมว่า ตลาดในประเทศที่ซบเซาประกอบกับการแข่งขันที่ทวีความรุนแรงขึ้นในตลาดส่งออก กำลังส่งผลกระทบต่อภาคอุตสาหกรรมยานยนต์อย่างหนัก

แม้ว่าภาคอุตสาหกรรมรถยนต์ไฟฟ้า (EV) จะมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว และสามารถดึงดูดเม็ดเงินลงทุนได้มากกว่า 1.44 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ จากผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าจีน เช่น BYD แต่ก็ยังไม่สามารถทดแทนกำลังการผลิตที่หายไปของอุตสาหกรรมชิ้นส่วนยานยนต์ในประเทศ ซึ่งประกอบด้วยบริษัทประมาณ 2,000 แห่ง และมีการจ้างงานประมาณ 700,000 คน นายสมพล ธนาดำรงศักดิ์ นายกสมาคมผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ไทย กล่าวว่า "โครงสร้างต้นทุนของไทยสูงกว่าจีนถึง 30% ซึ่งเป็นอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ภาคธุรกิจไทยไม่สามารถแข่งขันได้อย่างเต็มที่"

ตลาดรถกระบะทรุดหนัก ฉุดอุตสาหกรรมยานยนต์ไทยซบเซา

ปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อภาคอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย คือ ยอดขายรถกระบะที่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ แม้ว่ารถกระบะจะเป็นรถยนต์ที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย คิดเป็นสัดส่วนเกือบครึ่งหนึ่งของยอดขายรถยนต์ทั้งหมดในประเทศไทยเมื่อปีที่แล้ว และยังคงเป็นยานพาหนะที่พบเห็นได้ทั่วไปบนท้องถนนไทย ทั้งในเขตเมืองและชนบท

ข้อมูลจากหน่วยงานราชการระบุว่า ในปี 2023 ประเทศไทยส่งออกรถกระบะมากกว่า 820,000 คัน ซึ่งคิดเป็น 67% ของจำนวนรถกระบะที่ผลิตได้ทั้งหมด อย่างไรก็ตาม ในปีนี้ การส่งออกรถกระบะลดลง 8.76% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า ในขณะที่การผลิตลดลง 20.51% เหลือเพียง 616,549 คัน

สถานการณ์ดังกล่าวส่งผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อภาคธุรกิจไทย เนื่องจากกว่า 90% ของชิ้นส่วนรถกระบะผลิตภายในประเทศ และตลาดรถกระบะคิดเป็นสัดส่วนถึง 70% ของตลาดชิ้นส่วนยานยนต์ในประเทศ ตามข้อมูลจากสมาคมผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ไทย โดยทางฝ่ายวิจัยของธนาคารกสิกรไทยคาดการณ์ว่า ยอดขายชิ้นส่วนยานยนต์ในปีนี้อาจลดลงเกือบ 12% หรือคิดเป็นมูลค่าประมาณ 519,000 ล้านบาท (15.68 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ)

หนี้ครัวเรือนไทยพุ่งสูง ฉุดยอดขายรถยนต์ทรุดหนัก วิกฤตครั้งใหญ่กว่าต้มยำกุ้ง!

นายสมพลจากสมาคมผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์กล่าวเตือนว่า "หากวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมในอุตสาหกรรมชิ้นส่วนยานยนต์ต้องปิดตัวลงในวันนี้ พวกเขาจะไม่สามารถกลับมาได้อีก" เขายังเน้นย้ำว่าสถานการณ์ปัจจุบันเลวร้ายยิ่งกว่าช่วงวิกฤตต้มยำกุ้งในปลายทศวรรษ 1990 และช่วงการระบาดใหญ่ของโควิด-19 ในช่วงต้นทศวรรษนี้ "ถ้าปล่อยให้เป็นแบบนี้ต่อไป อุตสาหกรรมนี้จะล่มสลาย"

ปัญหาหลักที่ฉุดรั้งภาคอุตสาหกรรมนี้คือหนี้ครัวเรือน ซึ่งสูงถึง 484 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือคิดเป็น 90.8% ของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศของไทย ณ เดือนมีนาคม 2024 ซึ่งเป็นหนึ่งในสัดส่วนที่สูงที่สุดในเอเชีย หนี้ครัวเรือนที่สูงเช่นนี้เป็นตัวฉุดรั้งสำคัญที่ทำให้ยอดขายรถยนต์ชะลอตัวลง

ข้อมูลจากสำนักงานเครดิตแห่งชาติเผยให้เห็นว่า ในช่วง 6 เดือนแรกของปี 2024 สถาบันการเงินอนุมัติสินเชื่อรถกระบะเพียงประมาณ 203,000 รายการ เทียบกับ 722,000 รายการตลอดทั้งปี 2019 สะท้อนให้เห็นถึงภาวะสินเชื่อที่ตึงตัวอย่างมากในหลายกลุ่มผู้บริโภค จนสมาคมผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าแห่งประเทศไทยต้องปรับลดประมาณการยอดขายสำหรับปี 2024 ลงถึงครึ่งหนึ่ง

ไม่เพียงแต่ผู้ที่ต้องการซื้อรถยนต์เท่านั้นที่ได้รับผลกระทบ เจ้าของรถยนต์ปัจจุบันก็กำลังประสบปัญหาในการผ่อนชำระเช่นกัน นายสุรพล โอภาสเสถียร ผู้จัดการใหญ่ของบริษัท ข้อมูลเครดิตแห่งชาติ จำกัด ระบุว่า "หนี้เสียจากสินเชื่อรถกระบะเริ่มปรากฏให้เห็นในไตรมาสแรกของปี 2022" และนับจากนั้น หนี้เสียเหล่านี้ได้พุ่งสูงขึ้นถึง 40% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า คิดเป็นมูลค่าสูงถึง 148,000 ล้านบาท (4.46 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ)

รัฐต้องรีบเร่งเครื่องใหม่ หากหวังฟื้นชีพอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย

นายสมพลจากสมาคมผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์กล่าวว่า "เราต้องการเป็นผู้เล่นคนสุดท้ายในตลาดรถยนต์ ICE โดยเฉพาะอย่างยิ่งรถกระบะ และการผลิตรถยนต์ไฮบริด... ดึงดูดผู้ผลิตรถยนต์ให้ย้ายฐานการผลิตมาที่ประเทศไทย" รัฐบาลมีแผนที่จะเสนอมาตรการส่งเสริมการลงทุนและเงินอุดหนุนสำหรับการผลิตรถยนต์ไฮบริด

นายสุรพงษ์ ไพสิฐพัฒนพงษ์ จากสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย กล่าวว่า "ผู้ผลิตรถยนต์ญี่ปุ่นก็ได้ปรับตัวมาใช้เทคโนโลยีไฮบริดเพื่อแข่งขัน และยังคงต้องการชิ้นส่วนอยู่" ด้านสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ก็กำลังพยายามดึงดูดนักลงทุนต่างชาติให้เข้ามาร่วมทุนกับบริษัทชิ้นส่วนยานยนต์ในประเทศ

นายสุรชัย แสงสนิท นายกสมาคมยานยนต์ไฟฟ้าไทย ชี้ให้เห็นถึงภาษีนำเข้ารถยนต์ที่ผลิตในจีนจากสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และอินเดีย โดยกล่าวว่า "นี่จะเปลี่ยนรถยนต์ไฟฟ้าจีนให้เป็นรถยนต์ไฟฟ้าไทย ซึ่งสามารถส่งออกได้ และ ไม่มีแนวทางอื่นนอกจากนี้ที่จะสามารถปรับปรุงสถานการณ์ได้" อย่างไรก็ตาม สำหรับบางบริษัทไทย การทำงานร่วมกับผู้ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าจีนเป็นเรื่องท้าทาย รวมถึงความแตกต่างด้านราคา

ด้านนางสาวณัฐพรจาก Techno-Metal กล่าวว่า "แม้ว่าเราจะสามารถ (จัดหาชิ้นส่วนให้กับรถยนต์ไฟฟ้าจีน) ได้ แต่ผลกำไรก็ต่ำ เรายังคงต้องมุ่งเน้นไปที่การผลิตชิ้นส่วนให้กับแบรนด์ญี่ปุ่น (OEM) ถ้าพวกเขามีแผนสำหรับรถยนต์ไฟฟ้า นั่นจะเป็นโอกาสที่ดีสำหรับเรา"

อนาคตที่ท้าทายของอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย

วิกฤตการณ์ที่เกิดขึ้นในอุตสาหกรรมยานยนต์ไทยครั้งนี้ สะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นในการปรับตัวครั้งใหญ่ ไม่เพียงแต่เพื่อรับมือกับความท้าทายจากหนี้ครัวเรือนที่สูงและการแข่งขันที่รุนแรงในตลาดโลก แต่ยังรวมถึงการเปลี่ยนผ่านสู่ยุคของยานยนต์ไฟฟ้าที่กำลังมาถึงอย่างรวดเร็ว

การร่วมมือกันระหว่างรัฐบาล ภาคเอกชน และผู้ผลิต จะเป็นกุญแจสำคัญในการนำพาอุตสาหกรรมยานยนต์ไทยฝ่ามรสุมครั้งนี้ไปให้ได้ มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจ การส่งเสริมการลงทุนในเทคโนโลยีใหม่ๆ และการพัฒนาทักษะแรงงาน จะเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้อุตสาหกรรมนี้สามารถรักษาความสามารถในการแข่งขัน และเติบโตอย่างยั่งยืนในอนาคต

ถึงเวลาแล้วที่ประเทศไทยจะต้องเร่งเครื่องยนต์แห่งการเปลี่ยนแปลง เพื่อให้อุตสาหกรรมยานยนต์ไทยสามารถก้าวผ่านวิกฤตการณ์ครั้งนี้ไปได้อย่างแข็งแกร่ง และพร้อมที่จะขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยให้ก้าวหน้าต่อไปในอนาคต

ที่มา Reuters