ทั่วโลกกำลังให้ความสนใจกับคลิปไวรัลการแข่งขัน "ฮาล์ฟมาราธอน" ของนักกีฬาที่เป็นมนุษย์ร่วมกับหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ (Humanoid) ในระยะทาง 21 กิโลเมตร จัดขึ้นที่กรุงปักกิ่ง ประเทศจีน จากหุ่นยนต์นักวิ่งทั้งหมด 21 ตัว มีเพียง 6 ตัวเท่านั้นที่วิ่งเข้าเส้นชัยได้สำเร็จ คว้าเหรียญรางวัลให้ผู้พัฒนาภาคภูมิใจได้ แต่หุ่นยนต์ที่เหลือส่วนใหญ่ชิ้นส่วนกระจุยกระจายระหว่างทาง บางตัวเกือบถึงเส้นชัยแล้วแต่ก็หน้าคว่ำไปเสียก่อน เรียกเสียงฮาจากผู้ชมข้างสนามและชาวเน็ตที่รู้สึกเอ็นดูหุ่นยนต์ที่ได้รับบาดเจ็บเหล่านั้น
ขณะที่ผู้ร่วมการแข่งวิ่งที่เป็นมนุษย์ต้องได้ดื่มน้ำระหว่างทางฉันใด หุ่นยนต์นักวิ่ง 21 ตัวก็จำเป็นต้องเปลี่ยนแบตเตอรีฉันนั้น หุ่นยนต์ตัวแรกที่วิ่งเข้าเส้นชัย คือ Tiangong Ultra สร้างโดยศูนย์นวัตกรรมหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ปักกิ่ง (Beijing Innovation Center of Human Robotics) ซึ่งมีรัฐวิสาหกิจของจีน 2 แห่งถือหุ้นร่วมกันอยู่ 43% โดยวิ่งเข้าเส้นชัยด้วยเวลา 2 ชั่วโมง 40 นาที
แม้จะเรียกรอยยิ้มให้กับผู้คนทั่วโลก แต่ในภาวะสงครามการค้าที่รุนแรงเช่นนี้ สหรัฐฯ อาจจะยิ้มไม่ออก จากการถูกคุกคามในทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยี เพราะเบื้องหลังงานวิ่งหุ่นยนต์ที่เต็มไปด้วยเสียงหัวเราะ คือสตาร์ทอัพผู้พัฒนาหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์สัญชาติจีน ผู้เต็มเปี่ยมไปด้วยความมุ่งมั่น อีกทั้งในปีนี้ การเปิดตัว DeepSeek ที่ทั่วโลกให้การยอมรับ ได้สร้างความฮึกเหิมให้กับเศรษฐกิจจีน ผู้พัฒนาเทคโนโลยีแดนมังกรยิ่งมีไฟและมีระบบ AI ที่พร้อมซัพพอร์ตพวกเขาได้เป็นอย่างดี
ที่สำคัญ งานแข่งวิ่งหุ่นยนต์ ยังสะท้อนให้เห็นว่า รัฐบาลจีนได้เปิดเวทีแสดงศักยภาพและการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้อย่างเต็มที่ เพื่อสร้างเทคโนโลยีใหม่ ๆ ที่น่าทึ่ง เพื่อทำเงินให้กับบริษัทและทำเงินเข้าประเทศได้ในที่สุด ปลายปีที่แล้ว กระทรวงอุตสาหกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศจีน แถลง Roadmap การพัฒนา Humanoid Robots โดยตั้งกองทุนมูลค่า 14,700 ล้านดอลลาร์ หรือราว 530,000 ล้านบาท เพื่อสนับสนุนการพัฒนาหุ่นยนต์และปัญญาประดิษฐ์ในปี 2025 ในโครงการหุ่นยนต์อัจฉริยะที่หลากหลาย รวมถึง Humanoid Robots จากนั้นบริษัทจีนหลายแห่งยังลงทุนด้วย เช่น Tencent ลงทุน 1,000 ล้านดอลลาร์ พัฒนาเรื่องดังกล่าว
Spotlight ชวนย้อนดูการเปิดตัวโครงการพัฒนาหุ่นยนต์ที่สร้างเสียงฮือฮาจากจีน แค่ผ่านไตรมาสแรกของปี 2025 มาได้ไม่นาน ราว 4 เดือนนี้ จีนเปิดตัวหุ่นยนต์เจ๋ง ๆ อะไรไปแล้วบ้าง?
ไอเดียของหุ่นยนต์ทำงานบ้านอาจไม่ใช่เรื่องแปลกใหม่ เพราะทุกวันนี้เรามีเครื่องดูดฝุ่นอัตโนมัติ เครื่องทำกับข้าวอัตโนมัติในร้านอาหาร ไปจนถึงระบบ Smart home ที่มี AI ควบคุมการใช้งานเครื่องใช้ไฟฟ้าของบ้านทั้งหลัง แต่เมื่อกลางเดือนที่ผ่านมา จีนสร้างความฮือฮาให้ทั่วโลก ด้วยการเปิดตัวหุ่นยนต์คล้ายมนุษย์ ตัวเดียวแต่ทำงานบ้านได้ทุกอย่าง ไม่ต่างจากภาพยนตร์หรือในแอนิเมชันชื่อดังหลายเรื่อง ที่มีคาเรคเตอร์โรบอทวิ่งทำงานบ้านจนหัวหมุน
AgiBot บริษัทผู้พัฒนาหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์สัญชาติจีน พาหุ่นยนต์งานบ้านมาออกมาโชว์ตัวเป็นครั้งแรก พร้อมกับแสดงให้เห็นว่าหุ่นตัวเท่ามนุษย์ ทำได้ทั้งทำความสะอาดเคาน์เตอร์ แขวนผ้าบนราว รีดผ้า ทำอาหาร หรือแม้แต่จัดดอกไม้ แถมยังเคลื่อนไหวท่าทางได้เหมือนมนุษย์ โดยใช้ระบบปัญญาประดิษฐ์ เรียนรู้การทำงานจากมนุษย์อยู่หลายเดือน แม้จะเคลื่อนตัวช้าไปอยู่บ้าง แต่ก็นับเป็นความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีครั้งใหญ่
การเปิดตัวในครั้งนี้มาพร้อมกับคำมั่นสัญญาของบริษัทสตาร์ทอัพจีนอย่าง Agibot หรือที่รู้จักในชื่อ Zhiyuan Robotics ที่เผยว่า พวกเขาตั้งเป้าผลิตหุ่นยนต์คล้ายมนุษย์จำนวน 5,000 ตัวภายในปี 2025 เพื่อแข่งขันโดยตรงกับ Optimus ของอีลอน มัสก์ ซีอีโอ Tesla ในสหรัฐฯ ด้านเหยา เหมาถิง ผู้จัดการของ Agibot กล่าวว่า การเติบโตดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงการขยายตัวอย่างรวดเร็วของบริษัทสตาร์ทอัพด้านหุ่นยนต์ของจีนในขณะที่อุตสาหกรรม “หุ่นยนต์บริการ” กำลังเฟื่องฟู
หุ่นยนต์บริการในที่นี้ จึงไม่ได้เก่งกาจแค่เรื่องงานในบ้าน แต่ยังเป็นแรงงานชั้นดีเติมเต็มธุรกิจด้านบริการ ไม่ว่าจะเป็นแคชเชียร์ในซูเปอร์มาร์เก็ต เป็นเด็กเสิร์ฟในร้านอาหาร เป็นพนักงานต้อนรับในโรงแรม และเป็นพนักงานทำความสะอาดในสำนักงาน หนึ่งในความสำเร็จไม่ใช่แค่เรื่องความเก่งกาจของหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ แต่ยังเป็นราคาขายที่สามารถควบคุมได้ในราคาไม่เกิน 50,000 หยวนต่อตัว หรือราว 227,000 บาท
จีนมีบริษัทที่พัฒนาหุ่นยนต์เพื่อใช้ในด้านความมั่นคงโดยเฉพาะ บริษัทที่รู้จักกันดีต้องยกให้ Deep Robotics ซึ่งเป็นผู้ผลิต Robot Dogs หุ่นยนต์สี่ขาที่ใช้ในพื้นที่ซับซ้อนและมีความอันตราย แม้ในปีนี้ จะยังไม่ได้เปิดตัวหุ่นยนต์รุ่นใหม่ แต่มีข่าวออกมาว่า หุ่นยนต์ที่ผลิตในปีก่อน ๆ ถูกนำมาวางขายในตลาดอย่างเป็นทางการแล้ว หนึ่งในนั้นคือหุ่นยนต์รุ่น X30 ที่ถูกนำไปใช้ตรวจสอบอุโมงค์สายไฟฟ้าในประเทศสิงคโปร์ แสดงให้เห็นถึงการพัฒนาจากการเปิดตัวผลิตภัณฑ์ไปสู่การใช้งานจริงในภาคอุตสาหกรรม
หุ่นยนต์รุ่น X30 ออกแบบมาสำหรับภารกิจที่ซับซ้อนและสภาพแวดล้อมที่ท้าทาย เช่น การตรวจสอบในอุตสาหกรรม การลาดตระเวน และการปฏิบัติงานในสภาพอากาศที่เลวร้าย สามารถเดิน วิ่ง ปีนป่าย ข้ามสิ่งกีดขวาง และทรงตัวได้ดีในสภาพพื้นผิวที่ขรุขระ ที่สำคัญยังมีการเพิ่มระบบปัญญาประดิษฐ์เข้าไป จนเข้าใกล้หุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์เพิ่มขึ้นอีกขั้น เพราะมีเซ็นเซอร์และกล้องที่ช่วยให้สามารถรับรู้สภาพแวดล้อม หลบหลีกสิ่งกีดขวาง และทำตามคำสั่งได้
นอกจากนี้ ยังมีหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ที่สาธิตการตีลังกากลับหลังได้ เป็นผลงานจากบริษัท Zhongqing Robotics Technology ในเซินเจิ้น นับเป็นความสำเร็จก้าวสำคัญเช่นกัน เพราะโดยปกติแล้ว หุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ทั่วไปจะเคลื่อนไหวช้า ๆ ในทางเรียบหรือทางขรุขระ หรือก้าวขึ้นบันได้สั้น ๆ แต่หุ่นยนต์ที่แข็งแรงจนสามารถกระโดดกลับหลังหรือลอยตัวจากพื้นโดยไม่ใช้ระบบใบพัดการบิน ก็นับว่าเป็นก้าวแรกของหุ่นยนต์นับรบเหนือมนุษย์ในอนาคต
Kuavo ถูกพัฒนาให้เป็นหุ่นยนต์บริการอเนกประสงค์ มีความสูง 1.7 เมตร และมีความสามารถในการรับรู้ขั้นสูง ได้รับการกล่าวถึงอย่างมากในช่วงต้นปี 2025 ด้วยคุณสมบัติที่ฉลาดเทียบเท่ามนุษย์ เพราะหุ่นตัวนี้ทำงานบริการในแผนกต้อนรับได้ดี โดยเฉพาะในการให้ความรู้ เช่น พาแขกเดินชมนิทรรศการและให้ข้อมูลแบบตอบคำถาม Real-time ได้ นอกจากนี้ ยังสามารถเป็นคุณครูหรือวิทยากรให้กับเด็ก ๆ ในโรงเรียน เป็นนักข่าวในข้อมูลในสำนักข่าว และบางหน่วยงานก็เลื่อนขั้นให้หุ่นยนต์เหล่านี้มาทำงานหน้าจอแล้ว
Kuavo เป็นผลงานของ Leju Robotics ซึ่งปัจจุบันมีการวางขายบนตลาดเทคโนโลยีเป็นที่เรียบร้อยแล้ว พวกมันถูกนำไปใช้งานจริงแล้วในหลากหลายสถานที่ เช่น มหาวิทยาลัย ศูนย์นิทรรศการ และโรงงานยานยนต์ ทั้งนี้ บริษัทมีแผนพัฒนาเพื่อเพิ่มความสามารถในการเรียนรู้ การจดจำ และการทำงานร่วมกับมนุษย์
บนพื้นที่กว่า 5,000 ไร่ ใจกลางมหานครเซี่ยงไฮ้ มีหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์กว่าร้อยตัว กำลังเรียนรู้การเคลื่อนไหวของมนุษย์ยาวนานถึงวันละ 17 ชั่วโมง วิศวกรผู้พัฒนานั่งอยู่หลังจอ พร้อมตัวแทนที่สวมอุปกรณ์เชื่อมต่อ ขยับร่างกายตามใบสั่ง ทั้งทำกับข้าว เล่นกีฬา ทำงาน เคลื่อนไหวร่างกายในแบบต่าง ๆ เพื่อให้หุ่นยนต์เหล่านี้เรียนรู้และจดจำ ราวกับว่าสถานที่แห่งนี้เป็นศูนย์ฝึกหุ่นยนต์ เตรียมความพร้อมก่อนออกไปใช้ชีวิตกับมนุษย์ในโลกภายนอก
สถานที่แห่งนี้คือศูนย์ฝึกอบรมหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์แห่งแรกของจีนในเซี่ยงไฮ้ ที่ไม่ได้สร้างขึ้นมาเพื่อผลิตหุ่นยนต์อย่างเดียว แต่ยังมีเป้าหมายเพื่อพัฒนาบุคลากรด้านการวิจัยและพัฒนาหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์โดยเฉพาะ ศูนย์แห่งนี้ดำเนินการโดย National and Local Co-built Humanoid Robotics Innovation Center เป็นโครงการริเริ่มที่สำคัญในประเทศจีน มีเป้าหมายเพื่อเร่งการพัฒนาและการนำเทคโนโลยีหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์ไปใช้ในเชิงพาณิชย์
เห็นได้ชัดว่า ทั้งรัฐบาลจีนและผู้ผลิตกำลังเอาจริงเอาจังกับการพัฒนาหุ่นยนต์ฮิวแมนนอยด์เป็นอย่างมาก และการประกาศว่าจะเป็นผู้นำด้านเทคโนโลยีของโลก ดูเหมือนจะไม่ใช่เรื่องไกลเกินเอื้อม เป็นโจทย์ให้สหรัฐฯ ต้องเร่งมือพัฒนาเทคโนโลยีเพื่อการพาณิชย์ เพื่อไม่ให้จีนขึ้นมาแซงหน้าไปไกลจนแชมป์เก่าอย่าอเมริกาตามไม่ทัน